Books and other items printed in Gaelic from 1841 to 1870 > Eachdraidh na h-Eaglaise

Caib. IV.]
EACHDRAIDH NA H-EAGLAISE.
119
e stad air aimhreit’ a dh’eirich eadar luchd-leanmhuinn Ariuis
agus iad-san a blmineadh do’neaglais choitcheann, mu roghainn
adheanamhdo easbuig,—’nuair a cho-eignicheadh, le aon ghuth
a1 phobuill, e fein a ghabhail,—agus thogadh e o’n staid a
b’isle’s an eaglais dh’aon uair gu cathair an easbuig ;—sheas
e gu daingean leis an eaglais an aghaidh na dream a d'fhag i,
agus bha’n t-iompaire Iustinian,agus an iompaire Theodosius, a
chum e o thigh aoraidh thogail do na h-Iudhaich am Milan,
agus altair a chur suas do Bhuaidh. Cha b’e sin uile e, fhuair
e coire do’n iompaire air-son hr an Thessalonica, agus thug e
air breth-aireachd a dheanamh. Bha Ambrose fada air taobh
nam manach, agus an-iochdmhar riusan bha ’n aghaidh a
bharail fein mu chreideamh. Bha e co faoin ’s gu robh e
creidsinn, no cur am fiach orrasan bha leantuinn Ariuis, gu
robh cumhachd aig fuigheal naoimh dh’fheuchainn gu robh
comhairle Nicene ceart, agus Ariuis an-diadhaidh. Sgriobh
Ambrose air iomadh cuspair, mu’n robh moran deasboireachd
’s na linnibh sin.
Bha Lactansius fada thar gach ughdair’s a’ cheathramh
linn, thaobh ur-labhairt fhileanta ghrinn, bha ga chur an
coimeas ris na sgriobhaichean a b1 ainmeile bha riamh ’s an
Roimhe. B’e aoide ionnsachaidh Chrispius a chuir Constantine,
Iathair, gu bas a measg luchairt agus moran pailteis bha e-san
air a chomharachadh le shubhailc agus a bhochduinn. ’S e
obair mhor chuir beul sios air aoradh nam paganach, a bha
gu h-eugnaidh feuchainn ris a chreideamh chriosduidh. Bha
e maslach do’n linn, am feadh bha cleir agus manaich aineolach
saobhach faotainn duais agus aite, gu robh e-san a’ caithe a
laithean gun aon diubh sin. Bha iadsan bha seasmhach,
deonach, le aon taobh, no taobh eile faotainn na dh’iarradh iad,
i ’n tra bha Lactansius, deas-bhriathrach, finealta lan eolais
agus fiosrachaidh ;—aig an robh tuigse agus ceud fathaibh
| thar na daoine b’ainmeile ’na am, gun luigheachd no iomradh
mar thoill e.
B’iad lerom, manach, a Palestine, agus Augustin eugnaidh,
easbuig Hippo, ’na daoine b’ ionnsaichte ’s an linn so. Bha
lerom, ro-fhiosrach anns gach foghlum sgrioptuireil. Cha