Blair Collection > Deo-gréine

AN DEO-GHREINE.
35
Ulster, is reputed author of the Irish melody.
Little value need be attached to the belief. It
is vain to speak of the authorship of a work-
song or melody. Songs and melodies of that
class grow ; and, frequently, different tunes to
the same song exist within a score of miles of
one another.
Le
'S an am air am bheil mi 'g iomradh, bha agh
fèidh mu'n bhaile a rinn gniomh a chuir iong-
antas air aon no dhà. Shnàmh i trasd an
Caolas I )iurach, eadar Ard-lusa agus Tigh-a'-
Bhealaich, astar she mile. Ciod a' chuileag
phuinnsein a theum i gu sin a dheanamh, cha
'n'eil fhios ; ach ghabh i mach oidhche bhòidh-
each, fhèitheil, toiseach an Fhoghair, 's ràinig
i Tìr-mòr am beul an latlia. 'N uair bha i
'tighinn faisg air an fhearann, chunnaic i duine
'na shuidhe air carraig am beul an lain, agus
stiuir i direarh air. Bha 'n duine bochd so, —
figheadair a mhuinntir Thigh-a'-Bhealaich, —
a' feuchainn gu dìchiollach ri tràth eisg a
thoirt as a' mhuir a chuideachadh an arain
làitheil, 's bha e cho dian air a ghnothach ris
an robh e, 's nach d' thug e fainear ciod a bha
'tighinn thuige thar sail, gus an cual e sèidrich
na h-aighe, 's i nis mar bheagan astair do
bhàrr na slait-iasgaich aige. Thug e aon siiil
air a' choigreach a bha 'tighinn. 's dh' fhogh-
ainn sin. Bha ise 'tighinn, a dà chinas 'nan
seasamh direach air a ceann, 's a dà shuil a'
geur spleuchdadh air an clàr an aodainn. Cha
d' fheith e ri tuillidh fhaicinn. Leum e air a
bhonn, 's thug e 'm fireach air ; ach 'nuair
fhuair e beagan astair eadar e fein 's an uile-
bhèist, bha e 'cur campair air nach b' urrainn
da innseadh aig an tigh ciod a' ghnè chreutair
a chunnaic e. Co dhiu a b' e 'n Leviathan aig
lob a bh' ann, no Oannes, an tabh-bheist sin a
b' àbhaist a bhi 'tighinn a nios as a' mhuir a
theagasg muinntir Bhàbiloin ; no, co aig a
bha fios nach e'n dearbh Mhial-mara mor sin
a thug an t-aiseag do Iònah a bh'ann. Chual
e gu'n do theagaisg Oannes ni no dhà do na
Bàbilònaich a bha chum mòr bhuannachd
dhaibh. Ciod am fios nach e 'dheilbh a' cheud
eige chùrainn a chuireadh am beairt. IV fhèarr
leis a nis gu'n d' fheith e tiota beag. Ged a
bha na smaointean so a' ruith 'na inntinn, cha
robh e idir a' dearmad a ghnothaich, 's b' e sin :
faotainn dachaidh cho luath 's a bheireadh a
chasan e. Bha e nis a' dlùthachadh ris an tigh,
agus smaointich e gu 'm faodadh e sùil a thoirt
'na dhèigh. Bha fhios aige nach b' urrainn do
chreutair mara a leantainn ro-fhad air tir.
Thug esùil thar a ghualainn. "Crois Chriosd
orm ! " ars esan, "tha so a' tighinn ; is duine
marbh mise ! " Cha 'n e mhàin gu'n robh so
a' tighinn ; bha e 'tighinn mar gu'm b' ann
air sgiathan na gaillinn. Thilg am figheadair
uaith an t-slat-iasgaich 's an cliabhan èisg, 's
bi 'chas a bu mhaille 'chas a bu diombaiche
'teicheadh o'n chulaidh uamhais sin. Chluich
e na pleadhain air an rathad-mhor, mar nach
do chluich e riamh iad air crann-coise na
beairte ; ach a dh' aindeoin ciod a b' urrainn
da dheanamh, bha'n t-agh air a shàil a' ruigh-
eachd an tighe. Bhrist e troimh 'n dorus, agus
a dh' aon leum bha e thall 's an leabaidh,
eadar bean an tighe 's am balla 's e 'glaodhach,
"mort ! " Dhùisg a' bhean bhochd ann an
sgaoim mhòir, 's gun fhios aice ciod am mi-
fhortan a thachair. Spàrr esan a cheann sios
fo'n aodach-leapa, 's e 'guidhe air Dia dubhan
a chur am beul an Aibhisteir so, s' a tharruing
a mach air ghiall, agus ribe 'chur ris an leògh-
ann bheucaich a bha 'sireadh esan a shlugadh
suas, agus a' bòideachadh gu'n deanadh e a
ghiùlan fèin ath-leasachadh à so a mach. Bha
bhean thruagh gu buileach 'na breislich 's gun
i tuigsinn ciod a thàinig eadar an duine 's a
chiall. Thuit e mach gu'n robh a culthaobh
ris an dorus 'nuair a fhuair i 'n garbh dhùsg-
adh so. Bha i mar sin tur aineolach air math-
air-aobhair na trioblaid. Cha robh 'n t-agh
a' tuigsinn ciod a bu chiall do'n othail a bh'
ann, agus cha mhò bha i tuigsinn na cion aire
'bha i faotainn 'san teaghlach so ; ni ris nach
robh i idir cleachdte. Direach a chur 'nan
cuimhne gu'n robh i làthair, chuir i gu caomh,
caoimhneil, a gnos fuar, fliuch, air slinnean-
geal, nochdte, bhean an tighe. Thionndaidh
ise 's 'nuair a chunnaic i an cruth a bh' air an
urlar, sgread i cho cruaidh ri feadan eich-iar-
ainn. Bha leaba làn phcàisdean air taobh eile
'n t-sèomair ; dhuisg iadsan, 's cha b' i 'n
ribheid-san idir a b' isle. Bha 'n t-agh bochd
air a h-ais 's air a h-aghaidh, eadar an dà
leaba, a' feuchainn ri cluain a chur air an
teaghlach gun chiall a bha 'n so ; ach mar a
bu mhò a shaoithricheadh ise ann an obair na
seirc agus na sithe, 's ann a bu chruaidhe a
ghlaodhadh iadsan. Chuala, mu dheireadh,
cuid de na coimhearsnaich an ulfhartaich a
bha 'n tigh an fhigheadair, 's chaidh baoit
mhnatha as an tigh a bu dluithe a shealltainn
ciod a bha cèarr. Cha bu luaithe chuir i a
ceann a stigh air an dorus, 's a chunnaic i 'n
t-agh a' breugadh nam pàisdean, na theich i.
agus sgeul an fhuathais 'na beul. Chaidh i gu
tigh an fhoirfich is dh' innis i do 'n duine choir
sin, gu'n robh 'n diabhul ma sgaoil, 's gu'n
robh e aig a' cheart àm a' toirt leis teaghlach
an fhigheadair. "Co a thuirt riut," ars' esan,
"gur e Prionns an dorchadais a th' ann ? "
"Nach fhaca mi le m' shùilean fèin e," ars ise,
"adhaircean gaibhre air a cheann, blaigh-lin