An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volume 41, October 1945--September 1946

EDITOR:—Rev. MALCOLM MACLEOD, M.A., Manse of Balquhidder, Lochearnhead, Perthshire, to whom all
literary communications should be addressed. Telephone:—Strathyre 235. Business and other communica¬
tions to 131 West Regent Street, Glasgow. Telephone:—Douglas 1433.
Leabhar XLI.] An Giblein, 1946. [Earrann 7
BIADH IS BEOSHLAINT.
Bha an seanfhacal ag radh : Cha daor am biadh ma
gheibhear e. Is e sin an cunnart as motba an diugh,
nacb ’eil am biadb ann r’ a cheannacb. Tba e furasda
thuigsinn nacb ’eil am biadb pailte, cbo luatb is so an
deidb a’ cbogaidb, san Eorpa agus anns na
cearnaidbean eile a bba air am milleadb le sgrios
cogaidb. Acb chan e sin a mbain a rinn an cron, acb
gun robb fior dhrocb fbogbar an cearnaidhean eile far
an do cbleachd barr maitb cruitbneacbd a bbith.
Dh’ fbag, ma tba, an da chuid so—sgrios cogaidh is
cion aiteachadh an cois sin, agus drocb fhoghar air
a’ bbliadbna a cbaidb ann an cuid de dhuthchannan
na cruitbneacbd—dh’ fbag sin an saogbal an diugb
ann an cunnart gainne bldb.
Chan e nacb ’eil cuid de dhuthchannan ann, anns
a bbeil biadb pailt gu ledr mura biodh an urra riutha
acb muinntir na duthcha sin fhein, acb tba an eighe
riutba a duthchannan eile iad cobhair a dheanamh
orra-san ’nan airc. Chaidh a dheanamh faicsinneacb
agus soilleir do ’n t-saoghal aig comhdhail mhor
U.N.O. an Lunnainn, aig toiseach an earraicb so
chaidb, gu bbeil na tba de bbiadb san t-saoghal air
an am gann gu leor, ged dheante roinn a’ mhic ’s an
athar air eadar riogbacbdan is duthchannan an
domhain gu leir. Chan e sin a mbain ach tba cunnart
mor gun eirich gort ann an cuid de dhuthchannan,
mar a tba India, agus feadbainn de dhuthchannan na
h-Edrpa. Agus an cois goirte bidb tba plaighean
tinneis gu minic ag eirigh ; agus ma thacbras sin, tha
e buailteacb gun sgaoil a’ phlaigh feadb an t-saogbail.
* * * *
Tha, mar sin, gairm ris na h-uile, iad a bbith
faiceallacb air a’ bbiadb a th’ aca—gun ana-caitbeamb
no mi-mbeas a dbeanamh air gne bidb sam bitb a th’
aca. Cba choir a bbitb tarmusach mu bhiadb sam
bith, agus an saogbal ’na leitbid a shuidheacbadb a
tbaobb bidb. Fbad ’s a tha daoine a’ faighinn am
beosblaint de bhiadb fallain sam bith cba choir a
bbitb tarmusach. Is fhearr biadb sam ,bitb. man
t-acras. An duirt an seanfbacal: Cha dean goile
acrach casaid air biadh. Agus a ritbist: Is maith
an cocair an t-acras. Tba mi ag creidsinn nach ’eil
moran a tbeireadb gur b-e biadb cailmhor a tha ann
am fuarag eorna, acb bu chailmhor i do mhac an
Treas Righ Raibeart, Alasdair Stiubbart larla Mharr,
agus e ’ga tholladh leis an acras. Bba e fo ’n choill
an Loch Abar, agus Domhnall Ballach air an ruaig
a cbur air ann am blar aig Inbhir Lochaidh (1451).
Thacbair bean bbocbd ris an Gleann Ruaidb, agus
dh’ iarr e biadb oirre agus e gu bbitb marbh leis an
acras. Tbuirt i ris nacb robb aice de bhiadb an
dombain acb lan an duirn de mbin eorna, agus thug i
sin dba. Shuidh e air bruaicb an uillt—Allt Achadh na
Beitbicb—agus thug e dbetb a bhrog agus rinn e
fuarag dbetb an sail a bbroig. An deidb dba itbe
tbubhairt e :
Is maitb an cocair an t-acras
’S mairg a rinn tarcuis air biadh,
Fuarag eorna an sail mo bhroige
Biadb a b’ fhearr a fbuair mi riamb.
Tba, ma tha, an eighe ruinne air a’ Gbaidbealtacbd,
mar ann an aitean eile, a bhith curamach mun bbiadh a
th’ againn, agus gun a bhitb tarmusach mu bbiadb sam
bitb.
* * * *
Tba gairm eile ri tuatbanaicb, agus ris a b-uile
seorsa luchd-fearainn, iad am barracbd aiteachaidh
a dbeanamh air an earrach so. Is mor an cuideacbadb
a rinn na bhatar a’ deanamh de dh’ aiteach ris an
rlogbacbd againn fbein ri linn a’ chogaidb. Bba leis
an sin, daoine air an duthaich, moran na b’ fhearr
dbetb na muinntir nam bailtean mora a tbaobb
bidb; agus bba a’ Gbaidbealtacbd cbo maitb dbeth
ri cearnaidh sam bith eile de ’n riogbachd. Is ann tba
mise de ’n bbeacbd nacb robb cearnaidh air bith eile
de ’n rioghacbd cbo maitb dbetb ris a’ Ghaidhealtachd.
Is coir, ma tha, do na Gaidheil a nis—agus fbios
gum bi cuisean cruaidh a tbaobb bidb air son bliadhna
no dba eile co-dhiubb—is coir dhaibb na ghabhas
deanamh a chur de gacb por, agus gu h-araidh de na