An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volume 26, October 1930--September 1931
(55) Page 39
Download files
Complete book:
Individual page:
Thumbnail gallery: Grid view | List view
An DMlachd, i930.
AN GAIDHEAL.
39
“Cionnus a dh’ fhaodar Rian-solaraidh na
G&idhealtachd aghartachadh air dhbigh a
bheir am buannachd as motha do shluagh na
G&idhealtachd.”
Le Iain N. MacLeoid.
A’cheud duais, Mod 1930.
(Provost MacEwen’s Prize.)
I.
Is iomadh sgriob a thug pinn shiubhlach
air paipeir ag oidhirpeachadh air cor na
•Gaidhealtachd bhochd againn a chur ceart,
ach an deidh sin ’s na dheidh, cba do
chuireadh fbathast air clan an rian eagnuidh
tuigseach sin a bheir air siorramachdan
tuatha Albann tighinn fo bhlath mar an ros,
air chor agus gu’m bi gach neach ’n a
shuidh© lan shasuichte fo a chrann fig© fein
—agus co a chanas 1© cinnt ciod e an uair no
an linn anns an dealraich an latha glbirmhor
sin oirre—aig Freasdal mor a tha brath.
Biodh sin mar a bhitheas e, ach chan’ eil
neach a chaidh arach ’n ar Gaidhealtachd
nach fhaic gu soilleir gu bheil riantan-
solaraidh luachmhor fo ar laimh a ghabhadh
iomairt 1© dealas airson buannachd a thoirt
do ar sluagh fbein a tha comhnuidh ’n ar
glinn agus ’n ar srathan.
Cha robh latha riamh anns an d’ rinneadh
barrachd bruidhne air toradh an fhearainn
agus a thatar a’ deanamh an diugh.
Chan’ eil na tuathanachais mhora, tuath
no deas, a paigheadh, agus ma leanas cuisean
mar a tha iad, chan fhada gus am bi na
raointean is fhearr ’n ar duthaich fo fheur
agus fo chaoraich. Ma tha sin fior a thaobh
tuathanachais mhora na machrach, ciamar a
phaigheas e do’n chroitear bheag a bhi ’g
aiteach nam feannagan caola ris an robh a
sheanair a strith 1© fallus a ghruadhach. Cha
phaigh am feasda mur a bi beo-shlaint eil©
fo a laimh a bharrachd air barr na croite
big©. Ged tha sin fior, ’s e mo bheachd
fhein gu’ n toireadh a’ chroit bheag toradh
na bu thruime seachad nam biodh giollachd
aitich na b’ fhearr air a dheanamh oirre,
Tha na h-oifigeirean a tha mach bho
Cholaisd© an Tuathanachais a’ deanamh
moran feuma do na croiteirean ann a bhi
fosgladh an suilean a thaobh nan dodghean
aitich is fhearr, na mathaichidhean Gallda
is fhearr a fhreagras air gach seorsa
talmhainn, agus na sil-chura a bheir a mach
an toradh is truime. Sheall muinntir a’
Cholaisd© so dhoibh mar a chumas iad an
cnamh gun tighinn am barr a’ bhun-tata,
agus rinn an t-eolas sin mor-fheum do na
croiteirean. Tha moran dhiubh a tha gu
math duilich ri ’n iompachadh gu doighean
ura thaobh aitich, ach chan fhada gus am
bi an creideamh an ur-nos sam bith gu math
daingeann an uair a chi iad air an son fhein
toradh na h-iomairt. Bu choir gu’m biodh
am barrachd de airgiod na rioghachd a’ dol
a stigh ri Colaisd© an Tuathanachais airson
gu’m biodh aireamh mhor de na h-oifigeirean
gleusda so a’ dol sios agus suas gach latha
deug de’n bhliadhna troimh sgireachdan ar
Gaidhealtachd airson comhairle agus mis-
neach a thoirt do’n chroiteir gu bhi togail a’
bharra is truime as a’ chroit bhig aige.
Tha Colaisde an Tuathanachais a’ cur a
mach troimh ’n Ghaidhealtachd boirionnaich
oga fhoghlumaichte aig a bheil mion-eolas
air eachdraidh agus gnaths chearcan agus
thunnagan agus eoin de’n t-seorsa sin a bhios
an tuath a’ cumail. Cha do ghabh muinntir
na Gaidhealtachd a stigh riamh a’ bhuan-
nachd mhor a dh’ fhaodadh iad a dheanamh
air na h-eoin sin. Thainig ceithir fichead
mile punnd Sasunnach a stigh do na h-
eileanan Arcach an uiridh airson uibhean
a mhain, agus tha a’ mhor-chuid de chear-
naidhean na Gaidhealtachd moran, na’s
goireasaich© ri margadh na tha na h-eilean-
an Tuathach ud. Tha na h-Olaindich dean¬
amh am fortain gach latha air cearcan agus
uibhean a tha tighinn uatha gu margaidhean
mora Lunnainn, agus tha sgoilean Staite
troimh ’n duthaich anns a bheil muinntir air
an oileanachadh anns a’ ghniomhachas so—
gach neach ag arach eoin a reir nan rdaghail-
teani is hire, agus tha a ’ chuis buannachdail
do gach neach a tha an sas ris. Leth-oireach
agus mar a dh’ fhaodas cuid de’n Ghaidh¬
ealtachd a bhi, cha bu chion idir nach
fhaigheadh ceannaichean an latha ’n diugh
doigh sgiobalta air uibhean agus eoin a chur
gu deagh mhargadh na’m biodh aca na b’
fhiach an t-saothair dhoibh a chur air falbh.
Chan’ eil teagamh sam bith agam fhein nach
biodh boirionnaich na Gaidhealtachd comas-
ach air moran airgid a dheanamh gach
bliadhna air uibhean agus eoin na’m biodh
an corr gniomhachais air a chleachdadh
leotha ann a bhi cur gu buil am foghlum saor
mu ghnaths nan cearcan a tha ban-
fhoghlumaichean Colaisde an Tuathanachais
a’ cur fo’n laimh le durachd.
Bheireadh croiteirean agus muinntir na
Gaidhealtachd gu leir adhartas mor air an
cor fhein na’m biodh spiorad a’ cho-
oibreachaidh na bu mhotha ’n am measg.
’S ann an aonadh a tha neart, agus tha sin
fior ge b’e doigh anns an smaoinich neach
AN GAIDHEAL.
39
“Cionnus a dh’ fhaodar Rian-solaraidh na
G&idhealtachd aghartachadh air dhbigh a
bheir am buannachd as motha do shluagh na
G&idhealtachd.”
Le Iain N. MacLeoid.
A’cheud duais, Mod 1930.
(Provost MacEwen’s Prize.)
I.
Is iomadh sgriob a thug pinn shiubhlach
air paipeir ag oidhirpeachadh air cor na
•Gaidhealtachd bhochd againn a chur ceart,
ach an deidh sin ’s na dheidh, cba do
chuireadh fbathast air clan an rian eagnuidh
tuigseach sin a bheir air siorramachdan
tuatha Albann tighinn fo bhlath mar an ros,
air chor agus gu’m bi gach neach ’n a
shuidh© lan shasuichte fo a chrann fig© fein
—agus co a chanas 1© cinnt ciod e an uair no
an linn anns an dealraich an latha glbirmhor
sin oirre—aig Freasdal mor a tha brath.
Biodh sin mar a bhitheas e, ach chan’ eil
neach a chaidh arach ’n ar Gaidhealtachd
nach fhaic gu soilleir gu bheil riantan-
solaraidh luachmhor fo ar laimh a ghabhadh
iomairt 1© dealas airson buannachd a thoirt
do ar sluagh fbein a tha comhnuidh ’n ar
glinn agus ’n ar srathan.
Cha robh latha riamh anns an d’ rinneadh
barrachd bruidhne air toradh an fhearainn
agus a thatar a’ deanamh an diugh.
Chan’ eil na tuathanachais mhora, tuath
no deas, a paigheadh, agus ma leanas cuisean
mar a tha iad, chan fhada gus am bi na
raointean is fhearr ’n ar duthaich fo fheur
agus fo chaoraich. Ma tha sin fior a thaobh
tuathanachais mhora na machrach, ciamar a
phaigheas e do’n chroitear bheag a bhi ’g
aiteach nam feannagan caola ris an robh a
sheanair a strith 1© fallus a ghruadhach. Cha
phaigh am feasda mur a bi beo-shlaint eil©
fo a laimh a bharrachd air barr na croite
big©. Ged tha sin fior, ’s e mo bheachd
fhein gu’ n toireadh a’ chroit bheag toradh
na bu thruime seachad nam biodh giollachd
aitich na b’ fhearr air a dheanamh oirre,
Tha na h-oifigeirean a tha mach bho
Cholaisd© an Tuathanachais a’ deanamh
moran feuma do na croiteirean ann a bhi
fosgladh an suilean a thaobh nan dodghean
aitich is fhearr, na mathaichidhean Gallda
is fhearr a fhreagras air gach seorsa
talmhainn, agus na sil-chura a bheir a mach
an toradh is truime. Sheall muinntir a’
Cholaisd© so dhoibh mar a chumas iad an
cnamh gun tighinn am barr a’ bhun-tata,
agus rinn an t-eolas sin mor-fheum do na
croiteirean. Tha moran dhiubh a tha gu
math duilich ri ’n iompachadh gu doighean
ura thaobh aitich, ach chan fhada gus am
bi an creideamh an ur-nos sam bith gu math
daingeann an uair a chi iad air an son fhein
toradh na h-iomairt. Bu choir gu’m biodh
am barrachd de airgiod na rioghachd a’ dol
a stigh ri Colaisd© an Tuathanachais airson
gu’m biodh aireamh mhor de na h-oifigeirean
gleusda so a’ dol sios agus suas gach latha
deug de’n bhliadhna troimh sgireachdan ar
Gaidhealtachd airson comhairle agus mis-
neach a thoirt do’n chroiteir gu bhi togail a’
bharra is truime as a’ chroit bhig aige.
Tha Colaisde an Tuathanachais a’ cur a
mach troimh ’n Ghaidhealtachd boirionnaich
oga fhoghlumaichte aig a bheil mion-eolas
air eachdraidh agus gnaths chearcan agus
thunnagan agus eoin de’n t-seorsa sin a bhios
an tuath a’ cumail. Cha do ghabh muinntir
na Gaidhealtachd a stigh riamh a’ bhuan-
nachd mhor a dh’ fhaodadh iad a dheanamh
air na h-eoin sin. Thainig ceithir fichead
mile punnd Sasunnach a stigh do na h-
eileanan Arcach an uiridh airson uibhean
a mhain, agus tha a’ mhor-chuid de chear-
naidhean na Gaidhealtachd moran, na’s
goireasaich© ri margadh na tha na h-eilean-
an Tuathach ud. Tha na h-Olaindich dean¬
amh am fortain gach latha air cearcan agus
uibhean a tha tighinn uatha gu margaidhean
mora Lunnainn, agus tha sgoilean Staite
troimh ’n duthaich anns a bheil muinntir air
an oileanachadh anns a’ ghniomhachas so—
gach neach ag arach eoin a reir nan rdaghail-
teani is hire, agus tha a ’ chuis buannachdail
do gach neach a tha an sas ris. Leth-oireach
agus mar a dh’ fhaodas cuid de’n Ghaidh¬
ealtachd a bhi, cha bu chion idir nach
fhaigheadh ceannaichean an latha ’n diugh
doigh sgiobalta air uibhean agus eoin a chur
gu deagh mhargadh na’m biodh aca na b’
fhiach an t-saothair dhoibh a chur air falbh.
Chan’ eil teagamh sam bith agam fhein nach
biodh boirionnaich na Gaidhealtachd comas-
ach air moran airgid a dheanamh gach
bliadhna air uibhean agus eoin na’m biodh
an corr gniomhachais air a chleachdadh
leotha ann a bhi cur gu buil am foghlum saor
mu ghnaths nan cearcan a tha ban-
fhoghlumaichean Colaisde an Tuathanachais
a’ cur fo’n laimh le durachd.
Bheireadh croiteirean agus muinntir na
Gaidhealtachd gu leir adhartas mor air an
cor fhein na’m biodh spiorad a’ cho-
oibreachaidh na bu mhotha ’n am measg.
’S ann an aonadh a tha neart, agus tha sin
fior ge b’e doigh anns an smaoinich neach
Set display mode to:
Universal Viewer | 
Mirador |
Large image | Transcription
| An Comunn Gàidhealach > An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volume 26, October 1930--September 1931 > (55) Page 39 |
|---|
| Permanent URL | https://digital.nls.uk/125153064 |
|---|
| Attribution and copyright: |
|
|---|---|
More information
|
|
| Description | The Gael : the official magazine of An Comunn Gaidhealach. Text in Gaelic or English. Some issues contain a supplement for the young. Began with: Vol. 19, no. 2 (Nov. 1923); ceased in 1967 or later. Continues: Comunn Gàidhealach. Deo-gréine. Continued by: Sruth. |
|---|---|
| Shelfmark | U.417 |
| Additional NLS resources: | |
|
More information
|
|
| Description | This contains items published by An Comunn, which are not specifically Mòd-related. It includes journals, annual reports and corporate documents, policy statements, educational resources and published plays and literature. It is arranged alphabetically by title. |
|---|
| Description | A collection of over 400 items published by An Comunn Gàidhealach, the organisation which promotes Gaelic language and culture and organises the Royal National Mòd. Dating from 1891 up to the present day, the collection includes journals and newspapers, annual reports, educational materials, national Mòd programmes, published Mòd literature and music. |
|---|---|
| Additional NLS resources: |
|