An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volume 35, October 1939--September 1940

EDITORRev. MALCOLM MACLEOD, M.A., Manse of Balquhidder, Strathyre, Perthshire, to whom all
literary communications should be addressed; business and other communications to 131 West Regent Street,
Glasgow. Telephone:—Douglas 1433.
Leabhar XXXV.J An Giblein, ig^o. [Earrann 7
AN T-AITEACH.
Am fear nacli cuir ’san la fhuar cha bhuain
’san la theth. Tha an seanflxacal so a’ leigeil
fhaicinn gur coir an t-aiteacli a dHeanamh ’na
am fhein eadar gum bi an aimsir freagarrach
no nach bi. Is ann a reir an aiticb a bba beatha
is beosblaint dhaoine air a’ Ghaidhealtaclid
gus o cbionn beagan bbliadhnacban air ais.
Tha riagbaltas na riogbacbd a nis ag eigbeach
ri muinntir na duthcba iad an crann ’sa’ spaid
a chumail a’ dol; agus tba an eigb chan ann a
mhain ri muinntir na duthcha ach riu-san ’sna
bailtean-mora aig am bheil lios no criomag
fhearainn a ghabhas tionndadh. Tha tar eadhon
ag radh gun tabhair an crann ’sa’ spaid ann an
tomhais mhor a’ bhuaidh air a’ Ghearmailteach ;
agus mar sin thatar a’ tairgsinn leoba fhearainn
do gach neach aig a bheil iarraidh air ann am
paircean nam bailtean-mora. Treabh is ruamh-
air an talamh, sin comhairle an luchd-
riaghlaidh—agus is comhairle ghlic i—do
shluagh na duthcha gu leir.
Bha la tha ann air a’ Ghaidhealtachd agus
bha e air a radh, gun cuireadh peirceall na
caorach an crann air an sparr. Ach an diugh
thatar ag radh agus sin le firinn, gur e an
crann agus peirceall na caorach le cheile a
theasairgeas an rioghachd an am cogaidh.
Gus an so fhein cha robh moran suim no
curaim aig an luchd-riaghlaidh do aiteach agus
do ghnothach fearainn. Bha aobhar no dha
air an sin. Bha a h-uile seorsa bidh ri fhaotainn
cho saor a tirean cein, -agus gu h-araidh as
uachdaranachdan impireachd Bhreatainn thar
chuan, agus nach robh iomradh air aiteach aig
an tigh. Cha phaigheadh e do thuathanaich a
bhi stri ri togail moran barra agus gun
eeannaicheadh iad fhein agus muinntir eile
am feumalachd moran na bu shaoire na chosgadh
e daibh a thogail. Bha a’ chldimh is an fheoil
agus toradh eile an tuathanachais air an aon
doigh. Agus bha an luchd-riaghlaidh cho
gearr-sheallach agus nach robh guth aca air
gum faodadh an t-am tighinn anns am biodh
an rioghachd. an- tomhais mhor an crochadh ris
na thogadh i-fhein de bharr agus de bhiadh.
Sin aon de na h-aobharan.
Bha aobhar eile air, agus is e sin gu bheil
luchd-riaghlaidh daonnan ag amharc ri far
am bheil mor-shluagh na rloghachd ag gabhail
comhnuidh, agus ri suidheachadh is cor an
t-sluaigh an sin. Mar sin is ann ri muinntir
nam bailtean-mora a bha an suil, agus de bha
dhith orra-san agus ciod a riaraicheadh iad.
Rud eile, tha muinntir nam bailtean-mora
na’s fhearr air an cor ’s am feum a thoirt fa
chomhair luchd-riaghlaidh na rioghachd. Tha
na Gaidheil—co-dhiubh bha gus an ama so—
cho beag seagha agus cho mi-aonaichte ann a
bhi cur an ceill do an riaghaltas feum agus
suidheachadh dhaoine, agus air a bhi leantainn
ann a bhi cur sin an ceill gus an deanadh an
riaghaltas comhnadh led ann a bhi cosnadh an
teachd an tir.
Dh’ fhag so, ma tha, an duthaich agus
gnothaichean aiteachais a’ dol air ais gu
h-uamhasach o chionn iomadh bliadhna, gus
an robh earrann mhaith de’n duthaich agus de
fhearann torach air dol ban.
Thainig a nis an cogadh agus tha an namhaid
ag cur ar bataichean marsantais le biadh is
bathar dp ghrunnd na fairge—co-dhiubh na
theid-aca-air—-agus feumar a bhina’s curamaiche
mu thiomchioll an hireamh: shoithichean a
bhios againn air sal. Mar sin chan ’eil, agus