Download files
Complete book:
Individual page:
Thumbnail gallery: Grid view | List view
§2. TEULU LLYWARCH YN YR ACHAU xxv
i genhedlaeth, ceir Ceritic 450 ; Dumngual Hen 510 ;
yna i lawr Ach V deuir at Beli 690, Teudebur 720,
Dumnagual 750. Troer yn awr i'r Annales, ac yno
gwelir fod yr amcan-gyfrif yn weddol agos i iawn, ac eto
mai íîôl fuasai dibynnu gormod ar ffìgurau a gafwyd ar
amcan o'r fath, canys o dan 750 rhoir marwolaeth
tetídubr filius beli, ac o dan 760, dimmgtMl filii tetidubr
moritur, h.y. deng mlynedd ac nid deng mlynedd ar
hugain oedd rhwng marw Tewddwfr a marw Dyfnwal ei
fab. Bras amcan yn unig a geir drwy'r dull hwn o
amseru unigohon mewn achau, ac ni honnir dim arall.
A derbyn 510 fel amcan am flodau dyddiau Dyfnwal
Hen, dyry hynny Rydderch, ei orŵyr, yn 600. Gwedda
hyn yn burion i fuddugwr Arfderydd (573-5), gorchfygwr
Gwenddoleu (cefnder Gwrgi a Pheredur), a gelyn Hussa
(585-92).
Ond y mae ateg nodedig o werthfawr i hyn mewn Ilên
estron, sef ym Muchedd Columba (521-97) gan Abad
lona, Adamnan (624-704). Ysgrifennwyd y fuchedd
cyn 700, ac y mae ar gael mewn copi a ysgrifennwyd yn
fuan ar ôl 700. Ynddi dywedir fod y sant Gwyddehg yn
gyfeillgar â Rhydderch mab "Tothail" (fíurf Wyddeleg
Tudwal), brenin Alclud (neu Dumbarton ger Glasgow),
ac iddo ei gysuro trwy brofíwydo na thraddodid ef i
ddwylo ei elynion ond y cai farw yn ei dŷ ei hun ar wely
plu. Ac felly y bu, medd Adamnan. O ffynhonnell
WyddeHg, ac ar awdurdod sydd bron yn gyfamserol,
dyma dystiolaeth fod brenin o'r enw Rhydderch mab
Tudwal yn Alclud yn ail hanner y chweched ganrif ;
amser, lle, ac enw'r tad i gyd yn cyd-daro â'r traddodiad
Cymreig. A chan fod y traddodiad hwnnw am amser
Rhydderch yn gywir brofedig, haws credu mai dilys
hefyd yw ei dystiolaeth i Urien a'r Ueill o wŷr y Gogledd
yn y chweched ganrif.
i genhedlaeth, ceir Ceritic 450 ; Dumngual Hen 510 ;
yna i lawr Ach V deuir at Beli 690, Teudebur 720,
Dumnagual 750. Troer yn awr i'r Annales, ac yno
gwelir fod yr amcan-gyfrif yn weddol agos i iawn, ac eto
mai íîôl fuasai dibynnu gormod ar ffìgurau a gafwyd ar
amcan o'r fath, canys o dan 750 rhoir marwolaeth
tetídubr filius beli, ac o dan 760, dimmgtMl filii tetidubr
moritur, h.y. deng mlynedd ac nid deng mlynedd ar
hugain oedd rhwng marw Tewddwfr a marw Dyfnwal ei
fab. Bras amcan yn unig a geir drwy'r dull hwn o
amseru unigohon mewn achau, ac ni honnir dim arall.
A derbyn 510 fel amcan am flodau dyddiau Dyfnwal
Hen, dyry hynny Rydderch, ei orŵyr, yn 600. Gwedda
hyn yn burion i fuddugwr Arfderydd (573-5), gorchfygwr
Gwenddoleu (cefnder Gwrgi a Pheredur), a gelyn Hussa
(585-92).
Ond y mae ateg nodedig o werthfawr i hyn mewn Ilên
estron, sef ym Muchedd Columba (521-97) gan Abad
lona, Adamnan (624-704). Ysgrifennwyd y fuchedd
cyn 700, ac y mae ar gael mewn copi a ysgrifennwyd yn
fuan ar ôl 700. Ynddi dywedir fod y sant Gwyddehg yn
gyfeillgar â Rhydderch mab "Tothail" (fíurf Wyddeleg
Tudwal), brenin Alclud (neu Dumbarton ger Glasgow),
ac iddo ei gysuro trwy brofíwydo na thraddodid ef i
ddwylo ei elynion ond y cai farw yn ei dŷ ei hun ar wely
plu. Ac felly y bu, medd Adamnan. O ffynhonnell
WyddeHg, ac ar awdurdod sydd bron yn gyfamserol,
dyma dystiolaeth fod brenin o'r enw Rhydderch mab
Tudwal yn Alclud yn ail hanner y chweched ganrif ;
amser, lle, ac enw'r tad i gyd yn cyd-daro â'r traddodiad
Cymreig. A chan fod y traddodiad hwnnw am amser
Rhydderch yn gywir brofedig, haws credu mai dilys
hefyd yw ei dystiolaeth i Urien a'r Ueill o wŷr y Gogledd
yn y chweched ganrif.
Set display mode to: Large image | Transcription
Images and transcriptions on this page, including medium image downloads, may be used under the Creative Commons Attribution 4.0 International Licence unless otherwise stated. 
| Early Gaelic Book Collections > Matheson Collection > Canu Llywarch Hen > (29) |
|---|
| Permanent URL | https://digital.nls.uk/76548681 |
|---|
| Description | Welsh poetry. Llywarch Hen (Llywarch the Old) was a hero of the British 'Old North' (Scotland and Northern England) to whom the poetry was originally attributed. |
|---|---|
| Shelfmark | Mat.51 |
| Additional NLS resources: | |
| Attribution and copyright: |
|
More information
|
|
| Description | Items from a collection of 170 volumes relating to Gaelic matters. Mainly philological works in the Celtic and some non-Celtic languages. Some books extensively annotated by Angus Matheson, the first Professor of Celtic at Glasgow University. |
|---|
| Description | Selected items from five 'Special and Named Printed Collections'. Includes books in Gaelic and other Celtic languages, works about the Gaels, their languages, literature, culture and history. |
|---|