Hew Morrison Collection > Gaidheal > Volume 5

AN
Gf^IDHCEA-L
*' Mar (jhath soluis do m' anamfein
Tha sgeula na h-aimsir a dh' fhalbh." — Oiseax.
V. LE.AJBH.] TEEAS MIOS A' GHEAJMHEAIDH, 1876. [49 Am.
V
LITREACHAS NAN GAIDHEAL.
I. NA LAOIDHE.ysr.
Cha'n fhiosrach mi gun d'thug-
adli fathasd oidhearp 'n ar canain
fein air cunntas a thoirt seachad mu
Litreachas nan Gaidheal an Alb-
ainn. Ged nach 'eil aireamh nan
Ughdar a ghleidh seanachas air
chuimhne 'n ar measg ro lionmhor,
agus ged nach 'eil saotliair nan
Ughdar an comhnuidh ionmholta,
tha mi meas gur airidh am bannal
so air an Eachdraidh iunseadh 'n an
cainnt fein. Cha'n 'eil an turn air
aon chor soirbh a dheanamh. Is
ann 's a' Bheurla a rinueadli na
chaidh a dheanadh 's an rathad so ;
agus eadhon anns a' Bheurla cha 'n
'eil cunntas coimhlionta againn mu
Litreachas ar Sluaigh. Cha'n e mo
run an t-àite falamh a lionadh.
Ma thig aon air aghaidh a ghabhas
OS laimh an obair so a thoirt gu
crich shoirbheachail, bhithinn taing-
eil na 'm faigheadh e anns na leanas
cuideachadh 'n a shaothair; agus
chuirinn an cidmhne mo Luchd-
duthcha an Sean-fhocal fior : "Is
trian obair toiseachadh." Toisich-
eamaid, ma ta, leis na Laoidhean.
Tha mi 'n dochas gu'n gleidh an
Leughadair air chuimhne nach e mo
run a bhi toirt breth air a' ghnè
theagaisg a gheibhear ann an Laoidh-
ean no, mar theirear, Dàin spiorad-
ail ar Duthcha. Co-dhiu tha 'n
teagasg fallain no mi-fhallain ; co-
dhiu ghabhas na beachdan a tha air
an toirt far comliair anns ua Dàiu
so cothroraachadh ris na Sgriob-
turaibh Naomha, ri Aidmheil a'
Chreidimh, ri Leabhar Aithghearr
nan Ceist, no nach gabh ; cha 'n e so
an t-àni no 'n t-àite gu bhi fiosrach-
adh. Air tim iomchuidh agus ann
an àite freagarrach, is e dleasdanas
gach neach againn a bhi " ullamh
clium freagradh a thoirt do gach
uile dhuine dh' iarras oirnn reusan
an dochais a ta annainn " ; agus cha
nach 'eil teagamh agam nach biodh
Ughdair nan Dan so ullamh gu leoir
a dhio.n am beachdan fein ; ach cha
'n 'eil mi meas gu'n d'thainig fathasd
an t-àm, no gur e so an t-àite, airson
a bhi 'g an ceasnachadh anns ,- au
rathad so. ' j.
A lis, ge b'e air bith mo bharail
mu thimchioll Bardachd ar Laoidh-
ean, agus mu thimchioll nam
buaidhean a bhuineadh dp. Ughdair
nan Laoidh, is ann le mor urram
agus le mor mheas a bu mhaith learn
luaidh a dheanamh air na daonie so,
agus air an run leis an d'thug iad
an smuaintean fa chomhair an t-
Sluaigh. Cha'n e mo thoil, agus
cha b'e mo chomain, a bhi labhairt
suarach mu na sgi-iobhaidhean so.
Cha chuis fharmaid esan, saoilidh
mi, a ni dimeas air Dàin a tha co-
cheangailte 'n a inntinn ri cuimhne
air dachaidh a chaidh ma sgaoil,
cairdean sgapte' feadh an t-saogliail, .
parantan 's an t-siorruidheachd ; —
Dnin a neartaich gu trie creidimh 's
a ruaig eu-dochas Aithrichean ri am
trioblaid 'us amhghair, 's a r-huidich