Hew Morrison Collection > Gaidheal > 1 Leabh 2 Air

152
AN GAIDHEAL.
Ceud Mios an Fhoghafaidh, 1872;
d Eilean-an-Fhraoich do dh' America,
agus a tlia nis an deigh tighinn air ais
cho beartach ri liidhach a tha 'ga chur
a mach. Slàn iomradh air. A ri!
'sbeag an t-iongantas ged a thuirt Mac-
Leòid 's au òran.
*• An t-eilean ro mhaiseach gur pailt ann am
biadh; [jflinanj
"Se eileaii as iiillt air'n do dhealiaicli a'
'S c eilean mo ghriiidh-s' e, bha (iliùilig ann
rianih [cuan siar."
'S chii'u fhalbli i gu brath us gu'n tiiiigh an
agus mur 'eil mise breugach 's i 'n fhir-
inn a th'aige; gu h-àraidh cho fad agus
a bhios e fh^in is Mac Neacail beò — an
an dara fear a' dol a' h-uile geamhradh
a chumail concert Gàilig ann an Steòr-
nabhaigh mhuir a' Chaisteil, agus am
fear eile 'cur a mach paipear-naigheachd
do chlann nan Gàidheal 'nan cainnt
fèin ! Gu ma fada beò òganaich Eilean ! chur suas ann
unn ; agus tha e 'na ni cinnteach nach
biodli gnothach aig Ceann-cinnidh
Chlann Mhuirich ri Comunu Gliall no
Ghàidlieal mur a biodh iad air bonn
ceart. Cha 'n 'oil an Comunn fhathasd
bliadhna 'dh' aois, ach ged uach'eil,
's iomadli ball a th'ann; — tha buill d
Eiriuu 'sd Sasunn cho mhath 'sàs gach
oisinn de'n Ghàidhealtachd. Gidheadh
tha'u luchd-riaghlaidh air son gu'n
cruinnich an còrrde na Gàidheil mii'm-
brataich. Agus farraideam co'n Gàidli-
eal leis nach miann na ceathairnich a
chobhair? oir 'se so run a Chomuinn: —
"Na buill a dheanamh iomlan 'sa'
Ghàilig; cinneas cànaine, bàrdachd,
agus ciùil na Gàidhealtachd; bàrdachd,
seanachas, sgeulachd, leabhraichean
agus sgriobhanna 's a chànain sin a
theàrnadh o dhearmad; leabhar-lann a
bade lubhir-Nis de
an Fhraoich! Tha mise 'g innseadh
dhuibh 'scha'n ann idir le brosgal nach
cuireadh sealladh dhe mo leannan (nam
biodh tè agam) aleth de dh'aighir orm
agus a chuir "An Gàidheal" an uair a
chunnaic mi c. Aig an am bha mi ann
an Inbhir-nis agus sheall mi e do sheann
Ghàidheal coir; agus an tomhais sibh
ciod a thuii-t e? Thuirt e gu'n dean-
adh "An Gàidheal" urram mòr a chos-
nadh do dh' Alba. Ach ma thaitinn
.■sealladh dhe 'n leabhar ris 's ann a bha
e aighearrach 'n uair a shin mi air
leughadh dha litir Riinasdaich Mu
Ghaidheil Ghlaschu. Shaoileadh sibh
nach robh uair eil' aig air an talamh le
gaireachdaich 'n uair a thàinig mi gus
an earrann a bha 'gràdh gur li-e
"Soiree" an dòigh Fhrangach air an
fhocal "Suiridh!"
Ach o'u a shin mi air sgriobhadh
idir, theagamh nach bu bheag oirbh
ged a chuirinn naigheachd no ni-eigin
eile gu 'r n-ionnsuidh. 'S a' cheud àit',
mata, an cuala sibh fhèin agus bhur
luchd-leughaidh gu 'm bheil "Comunn
Gàilig" ann an Inbhir-nis? Mu 'r
cuala 'siongantach e; oir 'se Cluainidh
Mac-a-Phearsainn is ceann air a Chom-
leabhraichibh agus sgriobhannaibh —
ann an cànain 'sam bith — a bhuineas
do chàileachd, ionnsachaidh, cachd-
raidheachd agus sheanachasaibh nan
Gàidheal no do thairbhe na Gàidheal-
tachd; coir agus cliii nan Gaidheal a
dhion; agus na Gàidheil a shoirbheach-
adh a ghnà ge b'e ait am bi iad."
'S cinnteach mise gur taitneach a
leughas gach duine dhe 'n Chomunn
"An Gaidheal," agus tha mòr iongantas
orm ma bhios duine idir dhiubli nach
ceannaich e — oir tha mi 'faicinn gur
h-ann a chum na h-aon chriche 'tha iad
fein 's "An Gaidheal" ag obair. Ach
gun fhios nach fhaodadh neach-èiginn
so fhaicinn leis 'm bu mhiannach a bhi
'na Bhall de'n Chomunn 's coir dhomh
innseadh gu 'm bheil e cho fosgailte do
bhean no do mhaighdinn shubhailcicli
sam bith foighinn a steach, agus a tha
e do Thriath Gheàrr-loch. Ach thuirt
mi gu leòir aig an am so mu 'n Chom-
unn. Neach air bith a bhios ag iarr-
aidh an còrr eòlais, sgiobhadh esan no
ise gus an Rùn-Chlòireach, Uilleam
Mac-Aoidh.
Tha iomadh ni ann an Inbhir-nis as
am bu choir do na Gàidheil a bhi 'dean-