Blair Collection > Cuairtear nan gleann âo Mhâairt 1840 [-March 1843]

52 Comhradh. f-ApiIl,
agus gnothaichean na dutbcha 'n earbsa riiitha, na leagadti iad clsean ur air
daoiiie. Nach truagh gu'n do dliealaich a' Bhan-righ ris an t-seanii bhaillidh,
Moirear Melbourne, agus a chairdean ?
Cua. Air t'aithis, Eachaiiin. Eisd gu foil, a's innsidh mi dliuit mar tiia
'chuis, 's ciia'n eil Breabadair Galida na Gaidseir Buidlie 'san tir is
urrainn cuir a'm' aghaidli.
Each. Gabliaidl) air 'ur n-agliaidh ; 's mise nach cuir grabadh oirbh.
Cua. 'Nuair a chaidh a' bliuidheann mu diieireadh a inach, iadsan ris an
robh gnothaichean na rioghachd an earbsa, (agus ciia'n i a Bhan-righ idir a
chuir air falbh iad, ach a' Pl)arlaniaid,) biia cosdas nii rioghachd iad' oscionn
na bha tighinn a stigh. Bha iad a caitheamh muiHion gn leth sa bhiiadhn'
a bhitrrachd air a' nihal 's na ciseaii 'bha air an togail ; agus bha'n t-anabarr
caitheamh so dol air aghaidh o bhliadhna gu bliadhna, gus an robh deich
muiUionan do dh'ain f'liiach an aghaidh nadiithcha airson na deich bliadhna
anns an robh stiuir na iuiiige nioir ris an canar Breatunn, ann an lalnih
Mhelhourne. Mu dheireadh, clia b'urrainn a' chuis dol ni b'fhaide.
Each. Clia'n iongantach learn. Biia creidea> math aig an rioghachd
'nuair nach robh i co briste ris an Drobhair Chrubach.
Cua. Cha ghabhadh a' chiiis oibreaciiadh ni b'i'iiaide. Cha'n e 'mhain
gu'n robh an sporan mor falamh ; bha cosdas na rioghachd a meudachadh
— cogadh air toiseachadh ann an China, an rioghachd is lionmlior sluaigh air
aghaidh an t-saoghail — cogadh eile ann an Innsean na h-Aird an Ear — agus
deich muillionan do dli'ain-f hiach ri dliiol. Cha robh e comasach iiireamh
a's cosdas ar luingis-cogaidh a highachadh, na idir ar n-armailt. An aite
so, 'sann a bha e feumail gu'm biodh iad air am meudachadh gu mor. So,
mata, an staid anns an robh an diithaich 'nuair thaiuig na daoine tha nis
oscionn gnothaichean na rioghaclid stigh gu oifig.
Each. Air ni' I'hocal onorach, f huair iad iarna aimlireit ri reiteachadh.
Cha bu chulaidh-fharmaid a bhaillidheachd a dh'fhagadh aca. Tha e soilleir
gu'm b'eiginn dhoibh airgiod f haotainn ; ach 'si 'cheisd, c'aite'? Cha'n
fhaodar leigeil leis an t-seann rioirhachd bristeadh, no leis na Frangaich no
rnuinntir China saltaird oirnn, no tom-coin a dheanamh den t-seann eilean.
Ach cluinneamaid ciod a rinn baillidh mor Bhreatunn.
Cua. Cha robh e freagarach cis a chuir air nithean bha daoine ag itheadh
no caitheamh, do biuigh gu'm biodh so 'na chruadal air daoine bochd, co
mailh is air daoine beartach. Tha toil aig Sir Robert Peel an t-ualiach
ur a charanih air daoine saoibhir na rioghachd — na cisean iir a leagail air
doigh a ruigeas orrasan, agus na cisean bha daoine a diol airson nithean
'bha tighinn a stigh a. rioghachdan eile a lughdachadh. So an doigh a tha
'xia bheachd.
Each. Mo bheannachd air ! Ach ciamar a dh'fheuch e sin a dhean-
amh ?
Cua. Innsidh'mi sin. Tha deich muiUionan do dh'ain-fhiach ri dhiol';
agus chum so a thogail, tha e dol a leagail cisean air daoine aig a' bheil
teachd-a-stigh do slteorsa sam bith oscionn ceud gu leth punud Sasunnach
sa' bhliadhna. A h-uile punnd Sasunnach a th'aig neach air bith tighinn a
stigh dha sa' bhliadhna oscionn ceud gu leth, tha e ri seachd sgillinn as a*
phunnd dheth sin a dhioiadh 'sa piiaigheadh a stigh do sporan mor na riogh-
achd. No ann am briathran eile, tha diiith do thii puinnd Shasunnach as
a' cheud ri bhi air a charamh mar chis air a h-uile neach 'san rioghachd
aig a' bheil oscionn ceud gu leth punnd Sasunnach sa' bhliadhna. Leis a
so, esan aig a' bheil da cheud punnd Sasunnach anns a' bhliadhna, paigiiidh
e dluth air sea puinnd Sliasunnach ; esan aig a' bheil coig ceud, dluih air
coig puinnd deug Shasunnach ; agus mar sin, tri puinnd as a' cheud. Ach
cha'n eil peighinn ruadh, uiread agus cota-ban, ri bhi air a charamh air
neach a tha to cheud gu leth sa' bhliadhna._^ Ciamar tha sin a cordadh
ruit, Eachainn?