Blair Collection > Cuairtear nan gleann âo Mhâairt 1840 [-March 1843]

1841.] Lachunn Mor Dlmhhuirt. 193
iad leo sprt'idl) Cliloinn-Illeatliain a blia air feuracli dluth do'n aite
'san robh Doinliull Gorm apius a dliaoine. Thug iad leo iad, tliog iad
an siuil, agus dli'fliag iad Ditira.
Thacliair direacli mar a sliaoil an ditliis dlnoch dliaoine so. Cha
luaitlie 'dh'ionndrain Clann-Illeatliain an cuid spreidlie, na tliug iad
Dubhairt orra, a dlieanamh an gearain ri Lacliunn Mor. Cliruinnich
esan a cbuid daoine ; bha gac!) birlinn fo uidheam ; agus rainig e
Diiira, far an robli Dombull Gorm fliatliast, agus a cbairdean. Gun
fhacall a labhairt, no aobliar air bith tlioirt seacliad, glirad bbuail
Lachunn iNIor agus a cbeatiiarnaich air Clanu-Domhnuill, aig aite ris
an canar an Cuoc-Breac, far na chuireadb an ruaig orra, le mor ar.
Mharbhadh tri-ficliead do Chloinn-Dumlinuill ; agus bha DomhuU
Gorm fein, gun teagamh air bitli, *san aireamli so, mur bhi gu'n do
tharhair dha bhi 'na chadal 'na bhirlinn, agus gun fhios aige ciod a bha
'do! air aghart.
Pliill e do Shleite, a' boideachadh dioghaltas a bhi aige air Lachunn
Mor, a tliainig air mar so, agus gun fhios c'arson. Chuir e fios do
gach teaghlach do Chloinn-Dumhnulll air feadh Gaidhealtachd Albuinn
iad a bhi deas gu seasamh leis, agus aicheamhail a thoirt a mach air-
son na fala a dhoirteadh air Innis a' Chnuic-Bliric. Chruinniclieadh
«luagh lie, Chinntire, Shleite, Ardnamurchan, Shuaineart, INIhiiideart,
a»us Uist, a' cliinne deas 'us tuath ; agus, do reir coslais, bha Lachunn
Mor an impis a biii air a sgrios. Ach sgriobh an Ixigh litir a dh'ionn-
suidh MliicLeoid Dhunbheagain, agus !MacLe6id na li-Earradh, iad a
sheasanih le Laclmnn Mor ; agus chuir e teachdaireaclid a dh'ionnsuidli
Chloinn-Dumhnuill gu'n seasadh e Clann-Illeathain, a dheuin na
dh'aindeion, an aghaidh gach feachd a b'urrainn doibh a thoirt 'nan
aghaidh.
Chaidh Aonghas Dhun-i\aomhaig le litir an Righ do Dhubhairt, a
dh'fheuchainn am b'urrainn da a' chijis a shocruchadh le "bhrathair-
ceile, Lachunn Mor. Dh'fhailtich Lachunn Mor e gu cridlieil, agus
rinn e cuirm mhor air a shon ; acli 'nuair tliainig iad gu gach ciiis a
shocrucliadh, thuirt Lachunn Mur nach riaraicheadli ni bu luglia e na
dava-leth Eilein lie fhaotainn mar oighreachd dha fein agus d'a
shliochd gu brath. Cha rol)h math do dh-Aonghas Dliun-Naomhaig
facall a radh. Sparradh e fein agus a dha mhac 6g, a bha maille ris,
anns an Toll-Dubh, priosan dorcha iosal ann an Caisteal Dubhairt,
agus na h-uil' aon do na daoine bha maille ris!
Clia robh comas air, tliug Aonghas dha na dli'iarr e — cha robh math
a dhiultadh. Chuir e a lumh ris na coraicliean ; agus fhuair e mach
as a' phriosan, air cliumhnanta gum fagadh e a dhitliis mac, agus
cuid a dh'uaislean eile do Chloinn-Domhnuill a bha maille ris ann an
Dnbliairt, mar urrasan gum biodh an reit air a seasamh, agus gu'n
tugadh Aonghas do Lacliunn Mor seilbh an dara-leith lie mar a
gheall e.
Chaidh Lachunn Mor 'na dlieigh so a ghabhail seilbh anns an
oighreachd 'an lie, do reir a' chordaidh a rinneadh. Cha d'thug e leis
armailt air bith, ach buidheann thaghta do ghaisgich clulirdeil d'a
chinneadh fein ; agus tliug e leis Seumas Og, mac Aonghais, oiglire