Blair Collection > Celtic monthly > Volume 7, 1899

THE CELTIC MONTHLY.
117
GILLEASBUIG MAC-NA-CEARDADH.
Is aim ly cridlie trom, snialauach a tlia
sinn a' cur an eeill d'ar luehd leugliaklli
gun do cliaochail an Gaidhcal fiugliail
Gilleasbuig Mac-na -Ceai-dadh, clu-
bhuailtear a' mluosaL-liain so. Geil a blia
e gearan re na bliadhna so chaidh, agus
gu sonraicbte re a' glieamhraidh le cuing-
analach cha robli beachd aiga chai n lean gu'n
robhant-eug cbo teann air. Chaochail e air
a cheud la de 'n rah'ios so chaidh, aig aois
ochd agus da fhichead bliadhna.
Rugadh 'athair agus a mhathair ann an
"Heath ghlas an fhe6ii-" agus ged a rugadh
am fear naeh mairionn ann an Glaschu bu
Ghaidhoal e gu 'chiil, agus b' 1 leach e na
chainnt 's na chofhaireachdainn. Bha
'athair na chlo-bhuailtear ann an Glaschu,
far an do chuir e suas air a laimh fhein
anns a' bhliadhna 1848 'iN'uair a
chaochail e anns a'bhliadhna 1870 cha robh
Gilleasbuig 6g ach na ghiullan maoth, ach
chuir e dhruira fu 'n eallaich gu duineil
agus an7i am beagan bhliadhnachan uidh
air n-uidh fhuair e suas am bruthach.
Chaidh e air imrich do bhuth bu mhotha,
far an do chuir e suas innleaohdan clo-
bhualaidh ur agus annasach, a thug an
comas dha an tromlach de na leabhraich-
ean Gaidhlig a chaidh a bhuileachadh
oirnn re ioma bliadhna air ais a chlo-
bhualadh gu snasmhor, comhiionta. Bha e
fhein na dheagh sgoilear Gaidhlig agus bha
bhlath 'sa bhuil sin air gach leabhar Gaidhlig
a thainig troimh lamhan. Tha grinneas a
laimh ri fhaicinn anns an leabhar oran eireach-
dail sin lis an abrar an " t-Oranaiche," an t-aon
luach peighinn Gaidhlig a's fearr a chaidh riamh
a bhuileachadh air Clann nan Gaidheal. Am
mea.sg nan leabhraichean Gaidiilig a chlo-bhuail
e tha " Laoidhean Spioradail " leis an Urramach
G K. Mac-Callum, "An t-Eileanach " le Lain
MacPhaidein, " Clarsach an Doire " le Niall
MacLeoid, "An Celfir Garlund," agus "Leabhar
na Ceilidh" le "Fionn," "Baird Uist" leis an
L'rramach G. Mac Dhomhnuill, " Eachdraidh
Beatha Chriosd " leis an Urramach Iain Mao-
Ruaraidh, " Leabhar Urnuigh na h-Eaglais
Shasunnaich ann an Gaidhlig " " Dain agus
Grain a' Bhaird Ilich," " Laoidhean Gobhainn
na h-Earradh," cbo math ri iomadh leabhar
luchmhor Beurla a tha buntainn ri eachdraidh
" Thir nam Beann."
'Xuair a chaidh an Comunn Ileach a
chuir air chois ann an Glaschu anns a
bhliadhna 1862, bha ainm seann Ghilleasbuig
agus Ghilleasbuig oig air an caradh air clar a'
a' chomuinn agus bho sin cha robh anns a'
chomunn fear a bu dilse dha, no a rinn uiread
air a shon. Bha c 'na cheann-suidhe air a'
Chomunn Ileach agus na lar-cheann-suidhe aig
Comunn Gaidhlig Ghlaschu. B 'e h-aon de
luchd-dreuchd a' Mhoid Ghaidhealaich, agus
Comunn Earraghaidheil. Bhuineadh e do
dh' Eaglais Chaluim Chille, agus bha e na riagh-
lar anns an eaglais sin re iomadh bliadhna,
agus cha robh ceangailte rithe fear a b'
fhearr ainm na 'b' airde cliu. Bha e da-
rireadh air thus 's air thoiseach anns gach
dcagh oibre, agus cha do dhiult e cuideachadh
riamh le ciais no aobhar a bha e meas a bhiodh a
chum math a luchd-diithcha.
Cha robh e na ioghnadh mata 'nuair a
thainig an la anns an robh e ri bhi air a charamh
fo 'n fhoid gu 'n do thionail na Gaidheil as gach
cei'irna de 'n bhaile gu meas a chur air a chliu, is
am bron airson a chall a nochdadh. Cha robh
Comunn Gaidhealach an Glaschu nach do chuir
h-aon no dha a dh' ionnsuidh a thorraidh, oir bha
iad uile eolach air mar Ghaidheal teo-chridheach
fialaidh. Chuir an Comunn Ileach agus an
Comunn Gaidhlig oho math I'i cairdean eile
blath-fhleasgan eireachdail air uachdar na ciste-
mhairbh. Air blith-fhleasg nan Ileach bha na
facail so — "Gilleasbuig Mac-na-Ceardadh, ceann-
suidhe a' Chomuinn Ilich. Sar mhac an deagh-
athar. Gaidheal blath-chridheach, suairceil 'aig