An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volumes 46--48, January 1951--December 1953

A \ CiAlDHEAL OCJ
MIOSAGHAN GOMUNN NA H-OIGRIDH
keabhar III AN LUNASDAL, 1951 Aireamh 8
Domhnall Cam tlaf IMin^liaill
La IAIN N. MACLEOID
B’E Domhnall Cam Mac Amhlaidh Mac
Dhughaill a b’aon mhac do Iain Ruadh,
luine ainmeil ’na latha fhein. Bha dithis mhac
ile aig Dughall, ach cha robh iad idir cho
atinmeilri Domhnall Cam. Aig an am a bha siud bha
fcinnich Leodhais beo an nadur de shith ri each a
ipheile, ach bha eagal air Clann MhicGille-Mhoire
It chionn gu robh Clann Mhic Amhlaidh is Clann
MhicLeoid air bann cairdeis a dheanamh ri
jbheile a nuas o am Iain Ruaidh.
| Bha ceann-feadhna MhicGhille-Mhoire ’na
Iphritheamh o’n Charbh gu Maoil Chinn-tire,
iigus thug an righ' cothrom dha air an ceartas a
ligoltadh air muir agus tir, ach cha robh neach a
Jpu chridheach cur ’na aghaidh. Bha fios aig a’
IIhritheamh air gaisge Dhomhnaill Chaim agus
,ir treuntas a chuid dhaoine, agus thuig e nach
r’urrainn da fhein eirigh an iighdarras am
easda. gus an cuireadh e a chas'air Domhnall
lam, agus seo a’ ghuim a rinn e air son a
larrtais a chur an cleachdadh agus Domhnall
L-am fhaighinn ’na spogan.
I An uair a bha sith eadar cinnich Leodhais
ur fad chuir am Britheamh, MacGhille-Mhoire,
ios air Domhnall. Cam Mac Amhlaidh agus
rorcull Og air son gun tigeadh iad gu cuirm
‘6mIda riutha air bord birlinn MhicGhille-
Mhoire a bha air acair faisg air cladach Nis.
| Thog an da churaidh orra sios gu Nis, agus
s beag a bha duil aca ri mort no marbhadh air
n rathad. Rinn am Britheamh agus a chairdean-
ijbileachadh mor riutha agus air a’ cheart
'heasgar sin thugadh iad air bord soitheach a’
jBhritheimh, far an robh gach ulla'chadh air a
Iheanamh air son feisd mhor agus iieadhachas
ridheil a ! hith aig an luchd-aoigheachd.
| Ach mun do chuir am Britheamh fios air
flac Amhlaidh agus MacLeoid, dh’fhasdaidh e
ia curaidhean a bu threise anns an sgire agus
Ih’fhalaich e iad air bord a shoithich air son
iach biodh amharus sam bith timcheall orra,
gus b’e an curaidh a bu teidire am measg nam
ear sin Iain Ruadh Mac Phail, a bha fuireach an
eann a tuath Bhragair an sgire Bharabhais.
i J&ha na h-aoighean ’nan suidhe aig an dinneir
jj§us gach nl a’ cordadh riutha gu maith agus
25
^an airm an gleidheadh an seom.ar-armachd na
birlinne. Bha an oidhche dubh, dorcha, agus
an uair a bha gach ullachadh deiseil leigeadh an
soitheach mu sgaoil o thir, thogadh na siuil ri
crann, agus thoisich an soitheach ri marcachd
an uair a bha i dol leis an t-sruth air a’ chuan
mhor.
Leum Domhnall Cam gu clar-uachdar na
luinge agus dh’eubh e ri Torcull Og, “ A
Thorcuill, tha sinn air ar brath.”
Ruith e gu seomar nan arm ach cha robh
lorg air armachd, agus ’nan aghaidh sheas
ceatharraich a’ Bhritheimh air an crioslachadh
leis na claidheamhan agus na dagaichean a bu
leotha fhein toiseach na h-oidhehe. Rug an
curaidh Mac Phail air Domhnall Cam, agus am
feadh a bha dithis eile ’nan seasamh le an
claidheamhan ri a chridhe cheangail Mac
Phail e ri crann an t-soithich. Rugadh an sin
air MacLeoid agus cheangail sgioba eile de na
ceatharnaich e.
Stiuir iad an soitheach gu Ullapol an siorram-
achd Rois, agus bha diiil aca ri na priosanaich a
chur,as an rathad an sin mum blurrainn teachd-
aireachd sam bith ruigheachd a null gu Eilean
Leodhais.
An uair a rainig 4n soitheach Ullapol fhuair
iad slabhraidh agus cheangail iad casan Dhomh¬
naill Chaim agus Alasdair MacLeoid na saile
bige ri a cheile. Bha an t-slabhraidh ceangailte
mu amhaich Dhomhnaill Chaim cuideachd,
agus chuireadh an dithis an sas am prlosan an
oidhche sin le rim gum biodh iad air an crochadh
an ath latha.
B,HA am Britheamh, MacGhille-Mhoire, agus
a chuideachd a nis sasaichte a chionn gun
d’fhuair iad am miann air an naimhdean, agus
bha duil aca a nis ri toileachas gun anntlachd an
Eilean Leddhais. Bha duil aca nach biodh ni
a’ seasamh' ’nan aghaidh aon uair is gum
faigheadh iad Domhnall Cam a mharbhadh, oir
cha robh cumhachd eile an Leodhas a
b’urrainn cur ’nan aghaidh no lamh-an-uachdar
fhaighinn orra.