Skip to main content

‹‹‹ prev (6)

(8) next ›››

(7)
Sruth, Di-ardaoin, 10 latha de n luchar 1969
Seven
GAIDHLIG
inntinn agus mion-eolach air na h-ionnsramaidean mnleachdach a
tha san t-soitheach-speura. Feumaidh iad a bhith ealamh am beachd
s an gniomh, oir chan eil fios aca d6 seorsa chunnartan a tha a
dol a choinneachadh riutha anns na speuran, far a bhed aca n
oibreachadh ann an suidheachadh iir agus annasach—suidheachadh
far nach fhaighear riaghailtean nadurra na Talmhainn, suidheach¬
adh cuideachd a tha gun chuideam, gun fhuaim, gun adhar. agus
far nach eil faireachadh air astar mar a tha sin air a thuigsinn
air an Talamh, no anns a’ chuibhrig thiugh dhe'n adhar a tha a
comhdach aghaidh na Talmhainn.
LEUGHADH
Ma theid citisean mar a bu mhiann le daoine, ruigidh astro-
naich a’ ghealach air a’ bhliadhna seo, agus thig iad air a is le
piosan de chreagan na gealaiche. Tha c6rr is seachd bhadhna
bhon a thoisich na h-Amaireaganaich air ullachadh a dheanamh
airson na h-oidlurp seo agus, mus tig an oidhirp gu crich, cosgaidh
i, air a’ char as lugha, 25,000 muillean dollair (coig air fhichead
mile muillean dollair). ’S e shim uamhasach airgid a tha seo
ach feumaidh sinn a chumail air chiiimhne gur e oidhirp uamhasach
a tha m’ a coinneamh.
Tha ullachadh ciiramach air a dheanamh a cheana airson
gabhail ris na h-astronaich nuair a thilleas iad air ais as a’ gheal-
aich. Thig iad a nuas anns a’ Chuan Sheimh, direach mar a rinn
iad an deidh dhaibh a dhol timcheall na gealaiche. Ach, an turus
seo, bidh iad air an cumail air leth o dhaoine eile, oir chan eil
fhios de an galar a dh’ fhaodas iad a thoirt air ais as a' ghealaich.
Mar a thubhairt sinn, chan eil adhar no uisge anns a’ gheal¬
aich (cho fad s as aithne dhuinn) agus mar sin chan eil beatha
innte mar as aithne dhuinn beatha air an t-saoghal seo. Ach, chan
eil sin a’ ciaUachadh nach eil gineagan nimheil innte. Ma tha, bidh
iad gu tur eadar-dheal aichte bho na gineagan a bhios uaireannan
gar fagail tinn air a" phlanaid seo. Agus, bhon nach eil eolas sam
bith againn orra, chan eil doigh air cur as dhaibh, agus dh
fhaodadh iad call mor a dheanamh am measg sluagh an t-saoghail
mus faighteadh doigh air an cur a bith.
Tha deagh fhios aig na h-Amaireaganaich agus aig na Ruisean-
aich air a’ chunnart seo, agus tha iad a’ deanamh ullachaidh air
a shon. Fad thri seachdainean bidh na h-astronaich a thilleas
as a’ ghealaich air an cumail air leth ann an sedmar itraidh agus
chan fhaigh duine ’nan coir ach lighichean agus luchd-ealain, agus
chan fhaod iad sin fhein a dhol a mach am measg dhaoine airson
trl seachdainaan. Chi an teaghlaichean agus an luchd-daimh na
h-astronaich troimh ghloinne, ach chan fhaod iad suathalh annta.
Air an Ikimh eile, ’s docha gu faighear nithean a ni feum do
ghalaran marbhtach do’m bheil daoine buailteach.
CEISTEAN AIR ALASDAIR
MAIRI — De a’ phlanaid air a bheil sinn a’ fuireach ?
ALASDAIR — An Talamh.
M. — D6 na h-ainmean eile a tha air a' phlanaid seo ?
A. — An saoghal, an cruinne, no an cruinne-ce.
M. — Co aca as motha, uachdar an fhearainn no uachdar na mara?
A. — Uachdar na mara.
M. — De an cuan as motha de na cuantan mora ?
A. —.An Guan Seimh- -4 u,
M. — De tha air feadh a’ chuain seo ?
A. — Ceudan de eileanan beaga.
M. — D6 a’ chuid dhe’n fearann a tha freagarrach airson sluagh a
bheathachadh ?
A. — An treas cuid.
M. — De tha cearr air a' chuid eile dheth ?
A. — Tha e ro fhuar no ro thioram.
M. — De tomad na gealaich an ooimeas ris an talamh ?
A. — Chan eil a’ ghealach ach mu leth-cheudamh cuid tomad na
talmhainn.
M. — De a bhitheas feadhainn de na h-ealainich ag radh a th’ ann
a’ ghealaich ?
A. — Pios a bhrist air falbh o n talapih uaireigin.
M. — C&it air an talamh a bheil iad a’ smaoineachadh a bhri«t
an sgolb air falbh ?
A. — Tha far a bheil an Cuan Seimh an diugh.
M. — C6 na speuraichean a tha anns an reis chun na gealaich ?
A. — Speuraichean Amaireaganach agus Ruiseanach.
M. - To na h-astronaich a chaidh mu thimcheall na gealaich 7
A. — Na h-astronaich Amaireaganach.
M. — DI cho fad ’s a tha a’ ghrian o’n talamh ?
A. — Ce thir fichead ’s a trl deug muillean mile.
M. — Dd a chanas sinn ris na buill a tha a’ gluasad gu riaghail-
teach mu thimcheall na greine ?
A. — Planaidean.
M. — De an t-eadar-dhealachadh a tha eadar planaid is reul ?
A. — Tha na planaidean tomadach, coltach ris an t-saoghal seo
fhein. agus tha iad air ghluasad; tha na reultan coltach
ris a’ ghrein, agus tha iad a’ fuireach san aon kite.
Faodaidh sinn a radh gur e grian a tha anns a h-uile reul,
agus saoghal anns a h-uile planaid.
|! FREAGAIR NA CEISTEAN A LEANAS
1. An deachaidh astronaich mu thimcheall na gealaich ?
2. C6 air a dh’ fheumas na h-astronaich a bhith mion-eolach ?
3. Co ann a bhios na h-astronaich a’ siubhal nan speur ?
4. D6 na diithchannan aig a bheil program-speura ?
5. Cuin a tha duil gun ruig na h-astronaich a’ ghealach ?
6. De bheir na h-astronaich air ais as a’ ghealaich ?
7. D6 cho fad bhon a thoisich na h-Amaireaganaich air ullachadh
a dheanamh airson a dhol do’n ghealaich ?
i 8. Nuair a thilleas na h-astronaich as a’ ghealaich, ckit an tig iad
a nuas chun na talmhainn ?
! 9. Nuair a thig na h-astronaich air ais as a’ ghealaich, carson
a bhitheas iad air an cumail air leth bho dhaoine eile ?
10. Ckit an cuir iad na h-astronaich nuair a thilleas iad as a’
ghealaich ?
j 11. Am faigh duine idir .’nan coir nuair a bhitheas iad anns an
t-sebmar kraidh ?
j 12. Ainmich dk rud nach eil anns a’ ghealaich, ach a tha pailt
gu leor anns a’ phlanaid seo ?
13. D6 dh’ fhaodas a bhith bed anns a’ ghealaich ?
14. Carson a tha eagal againn roimh ghineagan nimheil a dh’
fhaodas a bhith sa’ ghealaich ?
15. De na daoine a dh’ fhaodas a dhol far a bheil na h-astronaich
anns an t-se6mar kraidh ?
t!j 16. De an fheadhainn a bhios a’ bruidhinn riutha troimh ghloinne?
Si 17. Am faod iad suathadh riutha ?
I ; 18. An aithne do na h-astronaich na cunnartan a dh’ fhaodas an
coinneachadh anns a’ ghealaich ?
19. An d’ rinn na Ruiseanaich agus na h-Amaireaganaich ullachadh
airson na cunnartan sin a choinneachadh ?
20. Nan rachadh na h-astronaich, an dbidh dhaibh tilleadh as a’
ghealaich, a mach a measg dhaoine, d6 dh’ fhaodadh tach-
airt ? t
21. De do bharail: am bu chbir dhuinn fuireach air falbh o’n
ghealaich ?
LION NA BEARN AN
1. Tha a’ ghrian nas na an talamh.
2. Tha a’ ghealach nas na an talamh.
3. Tha na talmhainn air a chdmhdach le- is fear¬
ann.
4. Tha m6ra a’ sgaradh nam o
5. Tha de eileanan beaga air an air feadh a’
Sheimh.
6. Tha krda ag o’n talamh.
7. Chan eil ach an cuid dhe’n fhearann airson
sluagh a
8. Tha a’ ghealach glc air a mhuillean air
falbh o’n
9. Tha a' ghealach ’na dhe’n talamh.
10. Tha a’ ghealach a’ dol mu ......... na uair sa’
11. Tha Ruiseanach agus speuraichean ann an
fiach co a bhitheas air anns a gheal¬
aich.
12. ’S e a chanas sinn ris a’ ghealaich agus ris an talamh.
13. Bheir solus na ochd air tighinn o’n chun
na
14. Chan eil a’ a’ as an aon kite.
15. Tha na planaidean a’ gu mu thimcheall na
16. Tha na h- air an ionnsachadh gu bhith a’ nan
17. Feumaidh na h-astronaich a bhith Ikidir ann am ’s an
18. Tha ullachadh air a airson ris na h-astronaich
nuair a iad o’n ghealaich.
19. Cho fad ’s as dhuinn, chan eil no anns
a’ ghealaich.
20. Nan na h-astronaich a mach am dhaoine an
dhaibh as a’ ghealaich, d6 dh’ tach-
airt.
FACLAN
speur, space, firmament
Talamh, Earth
planaid, planet
a’ fuireach, staying, residing
Saoghal, World, Earth
Cruinne, World, Globe, Earth
Cruinne-ce, World, Globe, Earth
a bhitheas sinn a’ cleachdadh, that we use (that we will be using)
aghaidh, surface, face
aghaidh na talmhainn ,thi surface of the earth
air a comhdach, covered
muir, sea
fearann, land
uachdar, surface
uachdar na mara, the surface of the sea
trl uairean, three times
nas motha na, greater than
cuan, ocean
cuantan, oceans
a’ sgaradh, dividing
mor-roinnean, continents
o ch6ile, from each other
cha mhor nach eil am fearann gu 16ir, almost all the land is
dhe’n, of the
An Cuan Seimh, The Pacific Ocean
cho mor ’s gun, so big that
gun gabhadh e comhla, that it would take together
Roinn-Eorpa, Europe
Africa, Africa
Asia, Asia
mar a tha e, as it is
ceud (ceudan), a hundred (hundreds)
de, of
eilean (eileanan), (an) island (islands)
air an sgapadh air fheadh, scattered throughout it
air a chuartachadh, surrounded
Amaireaga, America
Antartaica, Antartica
Astralksia, Astralasia
Asia, Asia
beinn, (a) mountain
beanntan, mountains
ag eirigh, rising
fksaoh (fksaichean), (a) desert (deserts)
a’ sgaoileadh, spreadling
feadhainn, some
an treas cuid, the third part
freagarrach, suitable
sluagh, people
a bheathachadh, to rear, to support life, to feed
dheth, of it
ro fhuar, too cold
ro thioram, too dry
bed, alive
ann, in it, there
a’ Ghealach, the Moon
nas lugha, smaller
mu leth-cheudamh cuid, about a fiftieth part
tomad, volume
cairteal a mhuillean mile, a quarter of a million miles
luchd-ealain, scientists
sgolb, (a) splinter
a bhrist air falbh, that broke away
saideal, (a) satellite
mu thimcheall, round, about
cuairt, (a) round
a h-uile mlos, every month
ag innse dhuinn, telling us
ceithir seachdainean, four weeks
ann am bliadhna, in a year
le ch6ile, together, both
mu thimcheall na Greine, about the Sun
anns na laithean mu dheireadh, in the last days
astronach, (an) astronaut
astronaich, astronauts
Amaireaganach, American
(Continued on Page Eight)
Translation
programme that reaches out from
the Earth, not only towards the
Moon, but to the other planets
that are far from us in the blue
depths of space—planets of which
men have not yet acquired know¬
ledge.
The astronauts must be strong
in body and in mind, and thor¬
oughly familiar with mechanical
instruments that are in the
space-craft. They must be quick
in thought and deed, for they do
not know what kind of dangers
that are going to meet them in
space, where they have to work
in a new and strange situation—a
situation where the natural laws
of the Earth will not be found,
a situation also that is without
weight, without sound and with¬
out air, and where there is no
sensation of speed as that is un¬
derstood on the Earth or in the
thick cover of air that envelopes
the surface of the Earth.
B. Reading
If things go as men would wish,
astronauts will reach the moon
this year. It is more than seven
years since the Americans started
to make preparation for this
effort and, before the effort is
completed, it will cost, at least,
25,000 million dollars (twenty-five
thousand million dollars). This is
a frightening sum of money, but
we must remember that it is a
frightening undertaking that con¬
fronts it.
Careful preparation has already
been made for receiving the astro¬
nauts when they return (will
return) from the Moon. They
will come down in the Pacific
Ocean, just as they did after they
had gone round the moon. But
this time, they will be kept apart
from other people, for there is
no knowledge of what disease
they may bring back from the
moon.
As we said, there is neither air
nor water in the moon (as far as
we know) and so there is no life
in it as we know life in this
world. But that does not mean
that there aren’t poisonous germs
in it. If so, they will be entirely
different from the virus that
sometimes leaves us ill on this
planet. And, since we have no
knowledge of them, there is no
method of exterminating them,
and they might do great damage
among the people of the world
before a method of killing them
off is (would be) found.
The Americans and Russians
are well aware of this danger, and
and they are making preparation
to .deal with it. For three weeks,
the astronauts who return (will
return) from the moon will be
kept in a special room and no¬
body will get near them except
doctors (medical men) and
scientists, and even those will not
be allowed to go out among
people for three weeks. Their
families and relations will see the
astronauts through glass, but they
will not be allowed to touch
them.
On the other hand, perhaps there
will be found things that will do
good to deadly diseases to which
people are subject.
an cruinne
Ma tha Gaidhlig agad
Nochd e, ’s cleachd do
chanan.
are
YOU
fluent in Gaelic ?
learning Gaelic ?
interested in Gaelic ?
JOIN
AN CRUINNE
Badges and Membership
Forms from An Cruinne,
Abertarff House, Inverness.