An Comunn Gàidhealach Publications > Gaidheal > Volume 24, October 1928--September 1929

AN GAIDHEAti. An t-Iuchar, 1929.
152
NIGHEAN AN T-SAGAIRT OIG.
Le Donnchadh MacDhomhnaill,
Steomabhaigh.
[A’ cheud duais, Mod 1927.]
Tha e furasd’ a chreidsinn nach robh
moran eolais aig ar sinnsearan air litreachas.
C.ha robh moran feuma aca air leabhraich-
ean. An ni a dh’aithriseadh an t-athair
ghleidheadh am mac air chuimhne, oir bha
ha h-athraichean cho laidir ann am buadhan
inntinn ’s a bba iad ann am buadhan cuirp.
Thainig mar sin moran eachdraidhean a
nuas thugainn tre bheul-aithris, agus ham
m&asg’ bha an sgeul a leanas. Thainig
Suain, High Lochluinn, a nail a dh’Eirinn a
chogadh le cabhlach mor. Tha e coltach
nach deachaidh an latha gu math leis, agus
an uair a chaidh an ruaig a chur air sheol e
a nuas taobh an iar Alba gus an do rainig
e Loch-an-Eog air taobh-a-siar Eilein
Leodhais.
Tha an loch so ha acarsaid shabhailt do
luchd na mara ris a h-uile gaoth a sheideas
&s an adhar. Tha a lan de eileanan boidh-
each, beag is mor, agus mar bhan-righ orra
uile tha Beamaraigh mhor anns am bheil
ceithir mile a dh’fhad. Dluth air, air an
taobh mu thuath, tha eilean briagha iosal,
timchioll air mile a dh’fhad, ris an canar
Beamaraigh Bheag. ’S e eilean math
torach a tha ’so, agus mar sin bha e aig an
am ud lan sluaigh. Mar cheann air an
t-sluagh ’g a sebladh ann an nithean aimsireil
agus spioradail bha an Sagart Og, agus a reh
beul-aithris nan athraichean tha e coltach
gu’n robh an sluagh a toirt moran kite dha.
Bha daoine aig an am ud a’ saoilsinn barr-
achd de na sagartan na tha a’ chuid is
motha de’n t-sluagh an diugh a’ saoilsinn de
na ministeirean aca fhein.
Aig an t-Sagairt bha nighean 6g a bha
ainmeil air son a boidhchead, agus b’e a
h-ainm Gealachos. Ged a bha i iomraideach
airson a h-killeachd gabhaidh e a chreidsinn
nach robh moran de fhleasgaich an eilein a
ghabhadh a dh’anam orra a dhol a shuir-
ghidh air nighean an t-sagairt. Bha e ha
chleachdadh aig an nighinn a bhi a’ gabhail
cuairt gach maduinn is feasgar air feadh an
eilein. Is iomadh suidhe a rinn i air uachdar
Trkigh-an-Teampuill a’coimheadanull taobh
na stughach. Ged nach robh leabhraichean
aice air son an leughadh, bha i mion-eolach
air obair a chruthachaidh. Cha robh lus a
bha fks ’s an eilean, no ian a bha ’ga thadhal,
no iasg a bha ’snamh ri ’shlios air nach robh
i eolach ’s air nach robh ainm aice. Is i a
chaidleadh suaimhneach air a cluasaig an
deidh uiread de chonaltradh a bhi ai'ce ri
obair-nkduir ’s cha b’iad clann-nighean an
latha h diugh a tha a’ caitheamh uiread de’m
beatha ri faoineasan an t-saoghail so. Bha
sluagh an kite uile a sealltuinn suas rithe
mar bhana-phrionnsa.
Aon latha ciuin cebthach is Gealachos a’
gabhail a cuairt-maidne mar a b’kbhaist, ’s
i mar gu m biodh i a ’ bruidhinn ris gach lus
boidheach a bha cho lionnmhor a’ fas air
aoilinn na traghad, chuala i fuaim rkmh agus
cbmhradh dhaoine. Sheas i, ’s i a’ cumail
a cluaise taobh a’ chuain ach an deanadh i
’mach de a bh’ann. ’S iad na Lochlunnaich
a bha so, agus cho luath’s a nochd a’ ghebla
rithe a mach as a cheothaidh rinn i air a
dkchaidh aig peileir a beatha. Mhothaich
High Suain dhith, agus thklaidh a boidh¬
chead e cho luath ’s a bhuail a shuil oirre.
Ann an larach nam bonn rinn e suas inntinn
gu’n d’thugadh e leis gu ruige Lochlunn i.
Thug e ordugh do chuid ghillean leum air
tlr agus greim fhaighinn oirre. Fhuair na
gillean luath-chasach ud greim air Gealachos
bhochd gun chli ’n uair a bha i a’ dlreadh
suas ri taobh a Bhaca-mhoir. Ghuidh i orra
iad ’ga leigeil as, ach cha d’thugadh iad
cluas dhith, or dh’fheumadh iadsan deanamh
mar a chaidh iarraidh orra leis an Blgh.
Thoisich i air eigheach ach cha robh cobhair
air a son. Bha i a’ cur nam buinn-an-taic,
ach chaidh a’ giulan air fklbh le gillean an
righ. ’Nuair a rkinig iad a’ ghebla leatha
dh’fheuch an Righ ri a sitheachadh le
briathran ciuine, ach cha robh matha dha;
bha ise a’ gul ’s ag eigheach.
Le brdugh an Righ chaidh a’ giulan air
bbrd, far an d’fhuair i i-fhein ann an suidh-
eachadh craiteach, air a goid air fklbh bho
h-athair ’s o ’mkthair, ’na prlosanach a’
measg dhaoine nach fhac i ’riamh, agus a
bha eadar-dhealaichte rithe-se ann an
dbighean ’s an cainnt. ’N uair a smaoinich
i mar a bhiodh a pkrantan maille ri sluagh
an eilein ’ga lorg, airson a beb no’ mkrbh,
air feadh an kite, air a’ chladach, ’s anns
gach cos is sgor-creige. Cha b’ioghnadh ged
a ghuileadh i gu crkiteach mar a rinn i.
Bheiridh i suil thiamhaidh air an tlr an
drksda ’s a’ rithist ach am faiceadh i duine
’s am bith ris an eigheadh i air son cobhair
a dhbanamh oirre.
Thugadh na h-acraichean air bbrd; chaidh
na siuil a sgaoileadh ri cruinn krda; thoisich
an luchd-ciuil air cluiche, agus shebl a’
chkbhlach air fklbh gu ruige Lochlunn nam
fuar-bheann.
Chaill Gealachos sealladh air eilean a
breithe ’s a h-kraich; agus cb is urrainn