Books and other items printed in Gaelic from 1871 to 1900 > Iomradh air craobhsgaoileadh an t-soisgeil

586
EAGLAIS SHAOR NA H-ALBA.
[Ianuara'tdh 1, 1884.
Phàpanach. An uair a bha an t-easbuig a' toirt dà
còir air an Aifrionn a fhrithealadh, ghnàthaich e na
briathran sòluimte so. " Faigli cumhachd gu iobradh air
son nana beò agus nam marbh." Chriothnaicli e an
dèigli-làimh ann an cuimhneachadh air na briathran so,
a thug dha cumhachd air an dearbh obair a dheanamh a
bhuiueas do Mhac Dhè. "B'e foighidin agus fad-fhul-
angas an Tighearna," ars' esan, " a chum an talamh o
ar slugadh suas le cheile."
Goirid an dèigh so — 's a' bhliadhna 1508 — air do
theisteannas àrd a bhi air a thoirt uime le Staupitz do
ard - uachdaran Shacsonaidh, Frederick, ghairm am
prionnsa glic sin e gu bhi 'n a àrd-f hear-teagaisg ann
an Oil-thigh Wittemberg. Dh'aontaich e gun dàil; agus
thog e a chòmlmuidh ann am mainisdir nan Augustin-
ianach 's a' bhaile sin. An dèigh a bhi re ùine ghoirid
a' teagasg feallsanachd agus Ealain - reusonachaidh,
thòisich e air Diadhaireachd a tlieagasg. Mhìnich e am
Biobull gach latha do na fòghlumaichean. Thoisich e
aig na Sailm, agus chaidhe an sin air aghaidh a dh'ionn-
saidh na Litir a chum nam Ròinanach. Thàinig e aon
latha gu briathran an fhaidh Habacuc, " Bithidh am
nrean beò tre chreidimh." Bha e air a bhualadh leis a'
chainnt. Smuainich e aige fein, tha mata beatha aig na
lireanan eadar-dhealaichte o mhuinntir eile, agus tha
a' bheatha so air a toirt tre chreidimh. Thàinig na
briathran so gu a chridhe mar gu'm biodh iad air an cur
ann le Dia fein, agus dh'fhosgail iad suas da diomhair-
eachd beatha a' Chriosduidh. Fada 'n a dheigh sin,
ann am meaclhon a shaothairean iomadaidh, air leis gu'n
cual e guth ag ràdh ris, " Bithidh am fìrean beò tre
chreidimh."
Bha a mlùneachadh air na Sgriobturan, ann an cur
eadar-dhealachaidh eadar lagh agus soisgeul, agus ann
an labhairt o'n chridhe ri cridheachan dhaoine, cho eadar-
dhealaichte o sin a bha coitchionn 's an latha a's gu'n
do sgaoil iomradh air am fad 's am farsuingeachd ; agus
tharruing e fòghlumaichean a dh'ionnsuidh an Oil-thigh
o dhùthchan eile.
Air iarrtus Staupitz thoisich e air searmonachadh ann
an eaglais bhig a bh'anns a' bhaile. Cha b'f hada gus
nach cumadh an eaglais an luchd-eisdeachd a dhòmhlaich
d'a h-ionnsuidh. Bha a ghnùis, a ghiùlan, agus a glmth
taitneach ; agus labhair e o chridhe làn, agus le ughd-
arras, dùrachd, agus ungadh nach fhacas ann an aon a
thàinig roimhe. Tha eadhon a naimhdeau a' toirt
fianuis nach robh duine 'n a latha a bheireadh bàrr air
ann an comasan labhairt. Bha a shearmonachadh cho
cumhachdach a's gu'n robh a luchd-èisdeachd air an
giulan air falbh mar le tuil an taobh a b'àill leis.
Anns a' bhliadhna 1510 dh'eirich connsachadh mu
phuingean àraidh am measg nam mainisdearan anns a'
Ghearmailt a bha de'n òrdugh d'am buineadh Luther ;
agus bha e;an air a shonruchadh leo gus na ciusean a
thoirt fo bhreith a' Phàpa. Mar sin chuir e 'aghaidh air
an Roimh. Mu'n do choimhlion e a thurus bha e air a
bhualadh sios le tinneas trom. Maille ri so bha e air a
leagadh sios 'n a anam. Dhùisg a chuid iomaguiueau
agus uamhasan as-ùr. Ach an uair a bha iad aig an
àirde, thàinig na briathran "Bithidh am frrean beo tre
chreidimh " gu 'inntinn, agus bha 'anani air a shoillseach-
adh mar le gath soluis o neamh. Bha a shlàinte cuirp
cuideachd air a h-aiseag, agus bhuanaich e air a thurus.
Bha fadal air gus an ruigeadh e "am Baile naomh; "
agus an uair a fhuair e a' cheud sealladh dheth, thilg e
e fèin air an làr, ag ràdh, "Fàilte ort, a Roimh
Naoimh."
Cha b'fhada gus an robh e air a dhùsgadh as a
bhruadar mu naomhachd na Roimhe. Bhuanaich e air
dol o eaglais gu eaglais, a' creidsinn gach breug a bha air
a h-innseadh dha, agus a' coimhlionadh gach gniomh
cràbhach ann an treibhdhireas a chridhe. Ach bha e
air a chràdh le bhi fianuiseach air a' mhi-nacrmhachd leis
an robh gach seirbhis-aoraidh air a coimhlionadh le
sagartan na Roimhe. Mheudaich 'uamhas an uair a
chunnaic e an spiorad ceudna air a nochdadh leis an
luchd-clreuchd a b'àirde 's an eaglais. Bu ghann a
chreideadh e a shùilean, no a chluasan. Cha'n e mhàin
gu'n d'fhuair e pearsachan-Eaglais anns gach inbhe
mi-churamach agus saoghalta, ach 'n an ana-creidich,
agus 'n an luchd-fochaid air diadhaidheachd. Mar a
dh'ainmich shin, bha e fein le aon-fhillteachd agus
dùrachd cridhe a' dol o àite gu àit anns a' bhaile a'
coimhlionadh gach dleasdanais a dh'àithn an Eaglais,
no am Papa, mar chumha air maitheanas peacaidh
fhaotainn, no saorsa o pheanas Purgadair. Am measg
ghmomharan eile, gheall am Pàpa am maitheanas no an
t-saorsa so (ris an abrar Indulgence) do gach aon a
rachadh air a ghlùinean suas Staidhir Philait, a bha,
nam b'fhior, air a giulan le miorbhuil, do'n Ròimh o
Ierusalem. Mheas Luther gu'm bu choir dha an deadh
thoillteanas so a chosnadh. Thoisich e air an staidhir a
dhireadh; ach an uair a bha e 'g a shlaodadh fein suas
o cheumgu ceum, air leis gu'n cual' e mar gu'm b'e guth
à irneanaich a dh'èigh o ghrunnd a chridhe, "Bithidh
am firean beò tre chreidimh." Dh'eirich e le uamhunn,
agus le gràin deth fein air son e bhi 'n a thràill cho
mòr do shaobh-chràbhadh, agus thàr e as cho luath 's a
b'urrainn da. Chunnaic e nis rathad an fhireanachaidh
na bu soilleire na chunnaic e riamh ; ghabh e o Dhia
fein, le làimh Chriosd, an umhlachd sin a tha e gu saor
a' meas do'n pheacach a tha a' sealltuinn ris an Dia-
duine a chaidh a cheusadh. Bha a chas a nis gu
daingean air a' charraig, agus o so suas bha 'anam da
rireadh saor. so suas b'e fireanachadh le gràs tre
chreidimh "anam a dhiadhaireachd, a dhaingueach anns
gach cunnart, neart a theagaisg, brosnachadh a ghràidh,
steidh a dhòchais, greasadh a shaothairean, agus a
chomhfhurtachd am beatha agus am bàs."
Aig am sonruichte an dèigh so, ann an labhairt mu
na h-oidhirpean a bha Satan a' toirt air an teagasg so a
chumail fodha, ghnàthaich e a' chainnt làidir, shòluimte
so. " Tha mise, an Dochtair Màrtuinn Luther, soisgeul-
aiche neo-airidh an Tighearna Iosa Chriosd, a' cumail
na puinge-teagaisg so — gu bheil ereidimh a villain, as
eugmhais oibre «' fireanachadh am Jianuis Dhe; agus tha