Hew Morrison Collection > Gaidheal > 1 Leabh 2 Air
(243)
Download files
Complete book:
Individual page:
Thumbnail gallery: Grid view | List view
>ara Mios a' Gheamhraidh, 1872.
AN GAIDHEAL.
265
f; dhiubh air " bhiod," air son a fortan
chluinntinn. Cha bu luaithe 'iàinig
nne na ruith an triuir a mach air an
lorus chuil ; agus, ma dh' innseas mi
ki fliirinn duit-se, 'Ghaidheil ion-
tbuinn, cha robh sinne bronach, oir
pha bu toigh leinn a bhi 'g eisdeachd
na caillich a' leughadh nan uibh-
ean, agus gu 'n robh sinn cinnteach
gu'm bitheadh na caileagan a' magadh
a ris oirn. Bhrist a' chailleach ubh,
agus gu ciiiamach leag i leis a' gheal-
agan ruith don ghloinne (aig an am
cheudna gle thoitheach nach gluaisedh
am buidheagan, oir na 'n tuiteadh
boinne dheth 'sa' ghloinne maille ris a'
ghealagan 's ris an uisge, cha bhiodh
a' chuis cho math). An deigh do'n
ghealag'an a bhi mar bu nihiannach
leis a' chaillich, chuir i a bois air beul
nagloinne,'s chrath ii gu h-iollagachaig
an am cheudna 'g ainmeachadh araon
"Mhic-Shimidh" (air ainm 's air a shloi-
nneadb) agus an fliir nach tig- an
comunn nan criosduidhean. Leag i 'n
sin leis na bha 'sa' ghloinne stòladh, 's
shin i-fhein air aithris rann no ubag
air chor-eigin. Leugh i 'ghloinne, 's
dh' innis i do " Mhac-Shimidh," ni,
ma tha e fior, a ni 'na dhuine
sona e, cho ftida 's a bhios 'anail a'
dol sios a's suas. Air a mhodh
cheudna, leugh i mo gldoinne-se, ach
's duilich learn nach d'thug i misneachd
sa bith dhomh. Dh'fhalbh sinn an sin
a taigli na caillich a's dhealaich mi-
fein 's " Mac-Shiraidh," agus chaidh
mi do thaigh eile, agus air dhomh dol
as teach, bha fear ann an sin 'sa cheann
gu ruig a ghuaillean ann am ballan
uisge, feuchain an tugadh e sia sgillinn
de 'glirunnd. Theirteadh na'n tugta
an t-sia sgillinn a grunnd a' bhallain
uisge, leis na fiaclan, gu'm faigheadh a
neach a dheanadh sin ceile, luath no
mall. Chuir mi fhein mo cheann 'san
uisge, agus gach uair a dh'fheuchainn
ri chur fodha, thigeadh an aileag
orm, 's ged a Ì)hithinn a' stri ris an
t-sia sgillia a thogail fhathasd cha
bhithinn dad n'a b'f hearr ; agus sgur
mi, oir bha e cho fasa dhomh snaoisean
fhaighinn o "DhòmhnuU na Gealaich"
'sa bha e dhomh greim a dheanarah
air an t-sia sgillinn. Dh' fhiach mi n
sin ri ubhall a thoirt as a' bhallan, ach
cha b'e dad a b'fhasa dheanamh : a's
gheill mi. Chuireadh an sin brat air
m'eudainn, gus an robh mi cho dall ri
fàth ; agus chuireadh tri triunnsairean
air mo bhial-thaobh — fear falamh, fear
Ian adh uisge glan, agus, le do chead-
sa, am fear eile Ian adh uisge salach.
Bha agam ri mo lamh a chur ann am
fear diubh, agus a reir an fhir 'san
cuirinn i, bha m' fhortan' 'sa bheatha
SCO gu bhi air a thaisebanadh. Tri
uairean an deigh cheile, chuir mi mo
lamh 's an triunnsair f halamh ; as le
corraich tbilg mi am brat de m'
aghaidh. Fhuair mi an sin ubhall
agus chaidh mi leis gus an sgathan;
oir chuala mi, na'n ithinn ubhall ag
coimhead ris an sgathan agus coinneal
a' lasadh na m' lamh chli, gu'm faicinn
iomhaidh mo leannain. llinn mi mar
dh'iarradh orm, ach an truaighe iomh-
aidh a chunnaic mise ach m' iomhaidh
fein ! Shin iad an sin air losgadh
chnothan ; 's a cliiad dithis a loisg
iad (Mac-Shimidh 's a mhaighdeann)
"ghabh" iad cho aillidh agus gu'n
eilticheadh tu-fein riutha 'Ghaidheil.
Loisgeadh an seo mi-feiii agus an te air
an robh mi 'n toir o ghliin mo mhathar
— 's mo loisgeadh, "ghabh" mise, 's
"chrag" ise. Cha b'urrainn mi
seasamh ris a' chorr, 's dh'fhag mi
'n taigh le corraich agus thug mi 'n
iolainn orm, a spionadh dhias as a'
chruaich choirce. Bha fadal mòr orm
gus an tigeadh an dias, agus mi 'n
dochas gu'm biodh i tarbhach, torrach,
ach, mo dhiubhail ! cha robh aon siallan
oirre ! As an iolainn thug mi 'n ath
orm, agus thilg mi ceirsle shnatha
'ghoid mi air mo mhathair, suas do
chro na h-athainn, a's dh'eigh mi, " co
tha siod air ceann mo shnathain ?" ach
cha d'fhuair mi freagairt ; a's gu dubh-
AN GAIDHEAL.
265
f; dhiubh air " bhiod," air son a fortan
chluinntinn. Cha bu luaithe 'iàinig
nne na ruith an triuir a mach air an
lorus chuil ; agus, ma dh' innseas mi
ki fliirinn duit-se, 'Ghaidheil ion-
tbuinn, cha robh sinne bronach, oir
pha bu toigh leinn a bhi 'g eisdeachd
na caillich a' leughadh nan uibh-
ean, agus gu 'n robh sinn cinnteach
gu'm bitheadh na caileagan a' magadh
a ris oirn. Bhrist a' chailleach ubh,
agus gu ciiiamach leag i leis a' gheal-
agan ruith don ghloinne (aig an am
cheudna gle thoitheach nach gluaisedh
am buidheagan, oir na 'n tuiteadh
boinne dheth 'sa' ghloinne maille ris a'
ghealagan 's ris an uisge, cha bhiodh
a' chuis cho math). An deigh do'n
ghealag'an a bhi mar bu nihiannach
leis a' chaillich, chuir i a bois air beul
nagloinne,'s chrath ii gu h-iollagachaig
an am cheudna 'g ainmeachadh araon
"Mhic-Shimidh" (air ainm 's air a shloi-
nneadb) agus an fliir nach tig- an
comunn nan criosduidhean. Leag i 'n
sin leis na bha 'sa' ghloinne stòladh, 's
shin i-fhein air aithris rann no ubag
air chor-eigin. Leugh i 'ghloinne, 's
dh' innis i do " Mhac-Shimidh," ni,
ma tha e fior, a ni 'na dhuine
sona e, cho ftida 's a bhios 'anail a'
dol sios a's suas. Air a mhodh
cheudna, leugh i mo gldoinne-se, ach
's duilich learn nach d'thug i misneachd
sa bith dhomh. Dh'fhalbh sinn an sin
a taigli na caillich a's dhealaich mi-
fein 's " Mac-Shiraidh," agus chaidh
mi do thaigh eile, agus air dhomh dol
as teach, bha fear ann an sin 'sa cheann
gu ruig a ghuaillean ann am ballan
uisge, feuchain an tugadh e sia sgillinn
de 'glirunnd. Theirteadh na'n tugta
an t-sia sgillinn a grunnd a' bhallain
uisge, leis na fiaclan, gu'm faigheadh a
neach a dheanadh sin ceile, luath no
mall. Chuir mi fhein mo cheann 'san
uisge, agus gach uair a dh'fheuchainn
ri chur fodha, thigeadh an aileag
orm, 's ged a Ì)hithinn a' stri ris an
t-sia sgillia a thogail fhathasd cha
bhithinn dad n'a b'f hearr ; agus sgur
mi, oir bha e cho fasa dhomh snaoisean
fhaighinn o "DhòmhnuU na Gealaich"
'sa bha e dhomh greim a dheanarah
air an t-sia sgillinn. Dh' fhiach mi n
sin ri ubhall a thoirt as a' bhallan, ach
cha b'e dad a b'fhasa dheanamh : a's
gheill mi. Chuireadh an sin brat air
m'eudainn, gus an robh mi cho dall ri
fàth ; agus chuireadh tri triunnsairean
air mo bhial-thaobh — fear falamh, fear
Ian adh uisge glan, agus, le do chead-
sa, am fear eile Ian adh uisge salach.
Bha agam ri mo lamh a chur ann am
fear diubh, agus a reir an fhir 'san
cuirinn i, bha m' fhortan' 'sa bheatha
SCO gu bhi air a thaisebanadh. Tri
uairean an deigh cheile, chuir mi mo
lamh 's an triunnsair f halamh ; as le
corraich tbilg mi am brat de m'
aghaidh. Fhuair mi an sin ubhall
agus chaidh mi leis gus an sgathan;
oir chuala mi, na'n ithinn ubhall ag
coimhead ris an sgathan agus coinneal
a' lasadh na m' lamh chli, gu'm faicinn
iomhaidh mo leannain. llinn mi mar
dh'iarradh orm, ach an truaighe iomh-
aidh a chunnaic mise ach m' iomhaidh
fein ! Shin iad an sin air losgadh
chnothan ; 's a cliiad dithis a loisg
iad (Mac-Shimidh 's a mhaighdeann)
"ghabh" iad cho aillidh agus gu'n
eilticheadh tu-fein riutha 'Ghaidheil.
Loisgeadh an seo mi-feiii agus an te air
an robh mi 'n toir o ghliin mo mhathar
— 's mo loisgeadh, "ghabh" mise, 's
"chrag" ise. Cha b'urrainn mi
seasamh ris a' chorr, 's dh'fhag mi
'n taigh le corraich agus thug mi 'n
iolainn orm, a spionadh dhias as a'
chruaich choirce. Bha fadal mòr orm
gus an tigeadh an dias, agus mi 'n
dochas gu'm biodh i tarbhach, torrach,
ach, mo dhiubhail ! cha robh aon siallan
oirre ! As an iolainn thug mi 'n ath
orm, agus thilg mi ceirsle shnatha
'ghoid mi air mo mhathair, suas do
chro na h-athainn, a's dh'eigh mi, " co
tha siod air ceann mo shnathain ?" ach
cha d'fhuair mi freagairt ; a's gu dubh-
Set display mode to: Large image | Transcription
Images and transcriptions on this page, including medium image downloads, may be used under the Creative Commons Attribution 4.0 International Licence unless otherwise stated.
Early Gaelic Book Collections > Hew Morrison Collection > Gaidheal > 1 Leabh 2 Air > (243) |
---|
Permanent URL | https://digital.nls.uk/76797848 |
---|
Attribution and copyright: |
|
---|---|
More information |
Description | A selection of items from a collection of 320 volumes and 30 pamphlets of literary and religious works in Scottish Gaelic. From the personal library of Hew Morrison, the first City Librarian of Edinburgh. |
---|
Description | Selected items from five 'Special and Named Printed Collections'. Includes books in Gaelic and other Celtic languages, works about the Gaels, their languages, literature, culture and history. |
---|