War > C. Crispi Sallustii Bellum Catilinarium et Jugurthinum

SALLUSTII JUGURTHA.
83
XLV. Sed in ea difficultate Metellum non minus,
quam in rebus hostilibus, magnum et sapientem virum
fuisse comperior; tanta temperantia inter ambitionem
saevitiamque moderatum. Namque edicto primum
adjumenta ignaviae sustulisse, ne quisquam in castris
panem, aut quern alium coctum cibum, venderet; ne
lixae exereitum sequerentur; ne miles gregarius in
castris, neve in agmine, servum aut jumentum habe-
ret: ceteris arete modum statuisse. Praeterea trans-
vorsis itineribus quotidie castra movere; juxta, ac si
hostes adessent, vallo atque fossa munire, vigilias cre-
bras ponere, et ipse cum legatis circumire: item in
agmine in primis modo, modo in postremis, saepe in
medio, adesse, ne quispiam ordine egrederetur, uti
cum signis frequentes incederent, miles cibum et anna
portaret. Ita prohibendo a delictis magis, quam vin-
dicando, exercitum brevi confirmavit.
XLVI. Interea Jugurtha, ubi quae Metellus age-
bat ex nunciis accepit; simul de innocentia ejus cer-
tior Romae factus, diffidere suis rebus, ae turn demum
veram deditionem facere conatus est. Jgitur legates
ad consulem cum suppliciis mittit, qui tantummodo
ipsi liberisque vitam peterent, alia omnia dederent po-
pulo Romano. Sed Metello jam antea experimentis
cognitum erat, genus Numidarum infidum, ingenio
mobili, novarum rerum avidum. Itaque legates ali¬
um ab alio divorsos adgreditur; ac, paullatim tentan-
do, postquam opportunos cognovit, multa pollicendo
persuadet, uti Jugurtham maxume vivum, sin id pa-
rum procedat, necatum, sibi traderent: ceterum pa-
lam, quae ex voluntate forent, regi nunciari jubet.
Deinde ipse paucis diebus, intento atque infesto ex-
ercitu, in Numidiam procedit: ubi, contra belli faci-
em, tuguria plena hominum, pecora cultoresque in