Blair Collection > Celtic monthly > Volume 5, 1897
(105)
Download files
Complete book:
Individual page:
Thumbnail gallery: Grid view | List view
THE CELTIC MONTHLY.
''89
cunntas a thoiit aig an latlia niu ilheireaclh."
"Air in' fhalluinn, nach bi uiorau cunntas
agadsa ri thoirt seauhad ; cha d' fhuair tliu
m6ran thalantan," fhreagair DomhnuU Ruadli.
" Cha bu truiinid uii nidhir a bhi agani 's a
tha agadsa co dhiu," ars' am fear eile, gu crosda.
Clia 'n 'eil fhios ciiin a sguireadh an seanachas
eadar na fearaibh, mur biodh fear eile air tighinn
a stigli do 'n bhiith.
"Tiia Iain Mac Rath fhein ann an so," arsa
fear an tighe.
Thug D5nihnull Riiadh dha an litir, chuir e
failt air a' chuideachd, agus thionndaidh e air
falbh. Sheas e aig an dorus 'g a leughadh.
Blia e 'n a' dhuine ard, dreachmhor, ged bha an
aois air laidhe air, agus air a' chromadh beagan ;
bha a' cheann cho geal ris a' chanaich.
Thug e siiil chabhagach air an litir, agus chuir
e na ph6c i.
" De 'n naigheachd a th' oirre, Iain? Ci:iniar
a tha Ruaraidh a' cumail 1 " dh' fhe6raich h-aon
de na bha muigh dheth.
" Iha e gu rnath 'n a shlainte, taing dhut,"
arsa Iain, acli cha robh e ach sanihach. Bha
anihare fada air falbh ; cha robh siiil aige air
a' chuideachd a bha teann air, agus theann e air
falbh, a' fagail beannachd aca.
Cha roV)h e ach goirid air an rathad a dh'
ionnsuidh an tiglie. Bha an tigh aige beagan
air leth air each, agus e beagan ni bu mhutha.
Cha robh anns na tighean eile ach an dk cheann ;
ach bha tr'i anns an fhear so. Bha e glan,
sgiobalta a stigh ; agus bha an t-suipeir air a'
bh6rd an uair a rainig fearan-tighe.
Bha dithis bhoirionnach a stigh, a bhean agus
a nighean, is iad a' figheadh. "An d' fhuair
thu tios o Ruaraidh?" dh' fheoraich a' bhean, is i
ag eirigh. " Fhuair ; sin agad i," agus thilg e a
uunn d' a h-ionnsuidh i.
Bha Seonaid, an nighean, 'n a suidhe aig
ceann a' bhiiird aig an am, agus dh' eirich i a
shealltuinn Lhar gualainn a mathar an uair a
bha i 'g a leughadh.
"Las an solus, a She6naid; tha e a' fas dorcha,"
ars' a h-athair.
Chuir i an solas air a' bh6rd, ach bha an litir
leuglita aig Seonaid agus aig a mathair ann am
prioba, oir cha robh i fada.
" Seadh," arsa Iain, " de ar barail air
Ruaraidh 1 "
"Cha 'n 'eil e air son a bhi 'n a' mhinisteir idir,
cha 'n 'eil e 'g a fhaicinn fhein freagarrach air a
shon," fhreagair Se6naid, ach cha dubhairt a
mathair dad.
"Nach 'eil e ag radh gu 'n robh ceasnachadh
aige air an t-seachdain so chaidh, agus nach
d' fhuair e roimhe idir? a' bheil sin coltach ri
fear a bhitheadh a' deanamh feum de na talantan
a fhuair e ? "
L'h' aithnich Seonaid gu 'n robh a h-atliair
fada far a dh^igh, agus cha dubhairt i an c6rr,
ach shuidh iad gu 'n suipeir.
" Is beag a bha mi an diiil gur ann mar so a
dh' eireadh do Ruaraidh " arsa bean Iain.
"Cha robh agam, " thuirt Iain, " ach an aon
mhac, agus o oige chuir mi air leth e airsoa
obair an Tighearna, Rinn mi na b' ui-rainn mi
'g a earalachadh agus ag cur mu choinneamh
urram agus cudthrom na dr^uchd a ciiuir mi a
uiach air a shon. Is iomadh ni a thug mi suas,
agus is iomadach ni a bha a dh' uireasbhuidii air
an teaghlach, airson gu 'm faigheadh esan a
h-uile cuthroni, an diiil gu 'm bitheadh e 'n a
onair do 'n dreuchd a bha e ri leantainn agus
dhuinn uile ; ach, mo thruaighe ! tha e coltach
gu 'n do rinn mi mearachd mhor. Theagamh
gur e breitheanas a thainig orra an uair a bha
mi 'smaointeaehadh gu 'n dianadh mo mhac-sa
seirbhiseach taitneach do 'n Tighearn. Theag-
amh nach 'eil esan a tha riaghladh os cionn na
doimhne a' faioinn freagarrach e dh' fhaotainn
inbhe 'n a thigh."
" Na abrailjh sin, athair," arsa Se6naicl,
" cha 'n 'eil aon duine againn nach faod obair au
Tighearn a dhianamh ; ged bu di ciio iosal is a
bhitheas ar n-inbhe, faodaidli sinn obair-san a
dhianamh cho math ris an fheadliainn a tha air
cur a mach air a son. Agus theagamh gu 'ii
dianadh liuaraidh a dhleasnas fh6in ni b' fheiin-
na 'm biodh e anns an dreuchd anns am bu
mhath leis fhein a bhi — is i sin, an doctaireachd."
" Is lighiche spioradail a tha mise airson a
dhianamh de'n aon mhac a tha agam. Chuir
mi fh^in a' chuid is fhearr de m' bheatlia seachad
a' craobh-sgaoileadli agus a' searmonachadh an
fhacaii, agus an uair a rugadh mo mhac,
choisrig mi do'n Tighearn e, agus thuirt mi
nach cuirinnsa gu feum eile, ach gu feum
spioradail e. An uair a thainig e gu inbhe,
thug mi dha de dh' fhoghlum na b' urrainn mi,
agus an sin chuir mi do CThlaschu e, airson na
ministreileachd : chunnaic mi gu 'n robh tapachd
agus tuigse aige nach robh aig a leithid ach
aiiuieamh, ach tha e a'dol'n am aghaidh, a rt'if
a h-uile coltais."
"Tha e coltach gur ann de dheoin nach d'
fhuair e troimh 'n cheasnachadh mu dheireadh so
aige," ars' a mhithair.
Cha dubhairt Se6naid an corr, ach ghlan i air
falbh na soithichean ; cha deach dragh a chur
air moran de 'n bhiadh an oidhche sin.
" Feumaidh sinn sgriobhadh uige, a bhean,"
thubhairt Iain, an uair a bha am b6rd reidh,
" tha feum aige air airgiod, ach cha chuir mise
aon sgillinn d' a ionnsuidh."
"Iain, fheudai), cha dian thu sin idir," ars'
a bhean, " thoir maitheanas dha aon uair
eile."
{fi'a leantainn.)
''89
cunntas a thoiit aig an latlia niu ilheireaclh."
"Air in' fhalluinn, nach bi uiorau cunntas
agadsa ri thoirt seauhad ; cha d' fhuair tliu
m6ran thalantan," fhreagair DomhnuU Ruadli.
" Cha bu truiinid uii nidhir a bhi agani 's a
tha agadsa co dhiu," ars' am fear eile, gu crosda.
Clia 'n 'eil fhios ciiin a sguireadh an seanachas
eadar na fearaibh, mur biodh fear eile air tighinn
a stigli do 'n bhiith.
"Tiia Iain Mac Rath fhein ann an so," arsa
fear an tighe.
Thug D5nihnull Riiadh dha an litir, chuir e
failt air a' chuideachd, agus thionndaidh e air
falbh. Sheas e aig an dorus 'g a leughadh.
Blia e 'n a' dhuine ard, dreachmhor, ged bha an
aois air laidhe air, agus air a' chromadh beagan ;
bha a' cheann cho geal ris a' chanaich.
Thug e siiil chabhagach air an litir, agus chuir
e na ph6c i.
" De 'n naigheachd a th' oirre, Iain? Ci:iniar
a tha Ruaraidh a' cumail 1 " dh' fhe6raich h-aon
de na bha muigh dheth.
" Iha e gu rnath 'n a shlainte, taing dhut,"
arsa Iain, acli cha robh e ach sanihach. Bha
anihare fada air falbh ; cha robh siiil aige air
a' chuideachd a bha teann air, agus theann e air
falbh, a' fagail beannachd aca.
Cha roV)h e ach goirid air an rathad a dh'
ionnsuidh an tiglie. Bha an tigh aige beagan
air leth air each, agus e beagan ni bu mhutha.
Cha robh anns na tighean eile ach an dk cheann ;
ach bha tr'i anns an fhear so. Bha e glan,
sgiobalta a stigh ; agus bha an t-suipeir air a'
bh6rd an uair a rainig fearan-tighe.
Bha dithis bhoirionnach a stigh, a bhean agus
a nighean, is iad a' figheadh. "An d' fhuair
thu tios o Ruaraidh?" dh' fheoraich a' bhean, is i
ag eirigh. " Fhuair ; sin agad i," agus thilg e a
uunn d' a h-ionnsuidh i.
Bha Seonaid, an nighean, 'n a suidhe aig
ceann a' bhiiird aig an am, agus dh' eirich i a
shealltuinn Lhar gualainn a mathar an uair a
bha i 'g a leughadh.
"Las an solus, a She6naid; tha e a' fas dorcha,"
ars' a h-athair.
Chuir i an solas air a' bh6rd, ach bha an litir
leuglita aig Seonaid agus aig a mathair ann am
prioba, oir cha robh i fada.
" Seadh," arsa Iain, " de ar barail air
Ruaraidh 1 "
"Cha 'n 'eil e air son a bhi 'n a' mhinisteir idir,
cha 'n 'eil e 'g a fhaicinn fhein freagarrach air a
shon," fhreagair Se6naid, ach cha dubhairt a
mathair dad.
"Nach 'eil e ag radh gu 'n robh ceasnachadh
aige air an t-seachdain so chaidh, agus nach
d' fhuair e roimhe idir? a' bheil sin coltach ri
fear a bhitheadh a' deanamh feum de na talantan
a fhuair e ? "
L'h' aithnich Seonaid gu 'n robh a h-atliair
fada far a dh^igh, agus cha dubhairt i an c6rr,
ach shuidh iad gu 'n suipeir.
" Is beag a bha mi an diiil gur ann mar so a
dh' eireadh do Ruaraidh " arsa bean Iain.
"Cha robh agam, " thuirt Iain, " ach an aon
mhac, agus o oige chuir mi air leth e airsoa
obair an Tighearna, Rinn mi na b' ui-rainn mi
'g a earalachadh agus ag cur mu choinneamh
urram agus cudthrom na dr^uchd a ciiuir mi a
uiach air a shon. Is iomadh ni a thug mi suas,
agus is iomadach ni a bha a dh' uireasbhuidii air
an teaghlach, airson gu 'm faigheadh esan a
h-uile cuthroni, an diiil gu 'm bitheadh e 'n a
onair do 'n dreuchd a bha e ri leantainn agus
dhuinn uile ; ach, mo thruaighe ! tha e coltach
gu 'n do rinn mi mearachd mhor. Theagamh
gur e breitheanas a thainig orra an uair a bha
mi 'smaointeaehadh gu 'n dianadh mo mhac-sa
seirbhiseach taitneach do 'n Tighearn. Theag-
amh nach 'eil esan a tha riaghladh os cionn na
doimhne a' faioinn freagarrach e dh' fhaotainn
inbhe 'n a thigh."
" Na abrailjh sin, athair," arsa Se6naicl,
" cha 'n 'eil aon duine againn nach faod obair au
Tighearn a dhianamh ; ged bu di ciio iosal is a
bhitheas ar n-inbhe, faodaidli sinn obair-san a
dhianamh cho math ris an fheadliainn a tha air
cur a mach air a son. Agus theagamh gu 'ii
dianadh liuaraidh a dhleasnas fh6in ni b' fheiin-
na 'm biodh e anns an dreuchd anns am bu
mhath leis fhein a bhi — is i sin, an doctaireachd."
" Is lighiche spioradail a tha mise airson a
dhianamh de'n aon mhac a tha agam. Chuir
mi fh^in a' chuid is fhearr de m' bheatlia seachad
a' craobh-sgaoileadli agus a' searmonachadh an
fhacaii, agus an uair a rugadh mo mhac,
choisrig mi do'n Tighearn e, agus thuirt mi
nach cuirinnsa gu feum eile, ach gu feum
spioradail e. An uair a thainig e gu inbhe,
thug mi dha de dh' fhoghlum na b' urrainn mi,
agus an sin chuir mi do CThlaschu e, airson na
ministreileachd : chunnaic mi gu 'n robh tapachd
agus tuigse aige nach robh aig a leithid ach
aiiuieamh, ach tha e a'dol'n am aghaidh, a rt'if
a h-uile coltais."
"Tha e coltach gur ann de dheoin nach d'
fhuair e troimh 'n cheasnachadh mu dheireadh so
aige," ars' a mhithair.
Cha dubhairt Se6naid an corr, ach ghlan i air
falbh na soithichean ; cha deach dragh a chur
air moran de 'n bhiadh an oidhche sin.
" Feumaidh sinn sgriobhadh uige, a bhean,"
thubhairt Iain, an uair a bha am b6rd reidh,
" tha feum aige air airgiod, ach cha chuir mise
aon sgillinn d' a ionnsuidh."
"Iain, fheudai), cha dian thu sin idir," ars'
a bhean, " thoir maitheanas dha aon uair
eile."
{fi'a leantainn.)
Set display mode to: Large image | Transcription
Images and transcriptions on this page, including medium image downloads, may be used under the Creative Commons Attribution 4.0 International Licence unless otherwise stated.
Early Gaelic Book Collections > Blair Collection > Celtic monthly > Volume 5, 1897 > (105) |
---|
Permanent URL | https://digital.nls.uk/75852149 |
---|
Shelfmark | Blair.57 |
---|---|
Additional NLS resources: | |
Attribution and copyright: |
|
More information |
Description | A selection of books from a collection of more than 500 titles, mostly on religious and literary topics. Also includes some material dealing with other Celtic languages and societies. Collection created towards the end of the 19th century by Lady Evelyn Stewart Murray. |
---|
Description | Selected items from five 'Special and Named Printed Collections'. Includes books in Gaelic and other Celtic languages, works about the Gaels, their languages, literature, culture and history. |
---|